Warunki umozliwiajace wszczecie egzekucji?

Celem procedur egzekucyjnych (szkocki termin diligences) jest wykonanie orzeczen oraz dokumentów okreslajacych wierzytelnosc.

Do kategorii orzeczen wydanych w postepowaniu cywilnym zalicza sie:

• 1.) wyroki sadowe,
• 2.) nakazy wydane w postepowaniu uproszczonym (summary warrants) w celu wyegzekwowania naleznosci podatkowych oraz
• 3.) wyroki wydawane w sprawach cywilnych w sadach poza terenem Szkocji.

Dokumentem okreslajacym wierzytelnosc jest najczesciej dokument zarejestrowany do celów egzekucji w Ksiegach Rady i Posiedzen lub w Rejestrze Sadu Szeryfa (sheriff court books).

Dokumentami okreslajacymi wierzytelnosc sa równiez umowy, w których strony poddaja sie egzekucji na wypadek niewykonania zobowiazania. Nie istnieje wówczas koniecznosc korzystania z drogi sadowej w celu zasadzenia naleznosci. W taki sposób rejestrowane sa glównie umowy dzierzawy nieruchomosci uzytkowych. Rejestracji podlegaja równiez niektóre umowy pozyczek. Takze prawidlowo oprotestowane weksle zaliczane sa do grupy dokumentów okreslajacych wierzytelnosc, jednakze w praktyce egzekucja naleznosci z oprotestowanego weksla jest znikoma.

Dluznikowi dorecza sie zawiadomienie o wydaniu orzeczenia lub zamiarze skorzystania z nakazu wszczecia egzekucji przez wierzyciela wymienionego w dokumencie okreslajacym wierzytelnosc. Doreczenia zawiadomienia dokonuje osobiscie urzednik Naczelnego Sadu Cywilnego doreczajacy dokumenty (messenger-at-arms) lub urzednik biura szeryfa (sheriff officer).

W dokumencie tym dluznik wzywany jest do zaplaty w terminie czternastu dni.

Nie mozna dokonac sadowego zajecia ruchomosci ani tez zajecia wynagrodzenia za prace przed uplywem czternastu dni.

W Szkocji egzekucja naleznosci podatkowych objetych nakazami zaplaty wydanymi w postepowaniu uproszczonym (summary warrant) uzalezniona jest od uprzedniego doreczenia dluznikowi tytulu. Zajecie srodków pienieznych oraz ruchomosci (z wyjatkiem zajecia wynagrodzenia za prace) na podstawie tytulu innego niz w/w nakaz zasadzajacy naleznosci podatkowe nie jest uwarunkowana wczesniejszym doreczeniem tytulu dluznikowi.

Równiez ustanowienie zakazu zbywania skladników majatku wchodzacych w sklad masy spadkowej dluznika (inhibition) nie wymaga wczesniejszego doreczenia tytulu.

W przypadku wyroków sadowych, w sytuacji, gdy pozwany (dluznik) nie sporzadzil odpowiedzi na pozew, zlozenie odwolania od wyroku lub wznowienie postepowania wymaga poinformowania o tym powoda (wierzyciela) oraz jego pelnomocnika (np. adwokata).

Obowiazkiem wierzyciela, zawiadomionego o wznowieniu postepowania lub zlozeniu odwolania, jest wstrzymanie egzekucji do czasu posiedzenia sadu.

Doreczajacy dokumenty urzednik Naczelnego Sadu Cywilnego (messenger-at-arms lub urzednik biura szeryfa (sheriff officer) ma prawo zakladac, iz wobec braku innych okolicznosci, od podlegajacego doreczeniu orzeczenia nie przysluguje wniosek o wznowienie postepowania lub nie zostalo zlozone odwolanie. Nie dotyczy to sytuacji, w których powzial on wiadomosc o okolicznosciach przeciwnych.

1. Posiadanie tytulu wykonawczego stwierdzającego roszczenie o zaplate kwoty SciSle okreSlonej, wymagalnej i potwierdzonej jako kwalifikująca sie do egzekucji

CO TO SA UPRAWNIENIA PODLEGAJACE EGZEKUCJI?

Artykul 221 ustawy o upadlosci i procedurach egzekucyjnych z 2007 roku (Szkocja) definiuje pojecie "orzeczenia" oraz "dokumentu okreslajacego wierzytelnosc".

Artykul powyzszy wskazuje numerus clausus uprawnien podlegajacych egzekucji. Uprawnieniami podlegajacymi egzekucji sa prawa, które kwalifikuja sie do wykonania na podstawie orzeczen oraz dokumentów okreslajacych wierzytelnosc.

"Orzeczeniem" jest:

• a) orzeczenie Naczelnego Sadu Cywilnego, Wysokiego Sadu Karnego lub sadu szeryfa;
• b) orzeczenie Sadu Dziesiecin (Court of Teinds);
• c) nakaz wydany w postepowaniu uproszczonym;
• d) orzeczenie w sprawie cywilnej wydane poza terytorium Szkocji przez sad, trybunal lub arbitra, które na podstawie dowolnego aktu prawnego lub zasady prawnej kwalifikuje sie do wykonania w drodze egzekucji na terenie Szkocji;
• e) dowolne postanowienie kwalifikujace sie do wykonania w drodze egzekucji analogicznie do odpisu zarejestrowanego orzeczenia arbitrazowego opatrzonego sadowym nakazem wszczecia egzekucji wydanym przez sedziego;
• f) nakaz egzekucji na podstawie cywilnego tytulu wykonawczego wydany w postepowaniu karnym;
• g) postanowienie, o którym mowa w artykule 114 ustawy o ujednoliceniu niektórych postanowien umów spólek (Szkocja) z roku 1845 (nr 17);
• h) ustalenie, o którym mowa w artykule 46 ustawy o strazy portów, stoczni i przystani z roku 1847 (nr 27) lub
• i) orzeczenie zasadzajace naleznosc alimentacyjna w rozumieniu artykulu 33 ust. 2 ustawy o alimentacji maloletnich z roku 1991 (nr 48).

"Dokumentem okreslajacym wierzytelnosc" jest:

• a) dokument zarejestrowany do celów egzekucji w Ksiegach Rady i Posiedzen lub w Rejestrze Sadu Szeryfa (sheriff court books);
• b) weksel oprotestowany u notariusza z powodu nieoplacenia;
• c) dokument lub ugoda, które na podstawie Rozporzadzenia Rady (Order in Council) wydanego w mysl artykulu 13 ustawy o ustroju i orzecznictwie sadów cywilnych z roku 1982 (nr 27) kwalifikuja sie do wykonania w Szkocji.

CZYM JEST TYTUL WYKONAWCZY?

Wszystkie orzeczenia wydane w formie wyroków sadowych oraz wszystkie odpisy z zarejestrowanych aktów notarialnych opatrzone sa krótka formula "nakazuje sie zgodne z prawem wykonanie niniejszego dokumentu". Ponizsze trzy fragmenty ustaw wskazuja szczególowo jakie procedury egzekucyjne moga zostac zastosowane po wydaniu nakazu wszczecia egzekucji:

Artykul 87 ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987 (wplyw nakazów wszczecia egzekucji na procedure w przypadku odpisów orzeczen i innych dokumentów)

(1) Kazdy odpis orzeczenia zasadzajacego zaplate sumy pienieznej badz zaplate sumy pienieznej lacznie z innymi swiadczeniami, wydany przez:

• a) Naczelny Sad Cywilny
• b) Wysoki Sad Karny lub
• c) Sad Dziesiecin (Court of Teinds),

opatrzony bedzie nakazem w formie przewidzianej odpowiednio w ustawie o postepowaniu przed sadami lub ustawie o postepowaniu w sprawach karnych.

(2) Nakaz, o którym mowa w punkcie 1) powyzej, wywiera skutek w postaci umozliwienia:

• a) nalozenia na dluznika obowiazku zaplaty wierzycielowi we wskazanym terminie kwoty okreslonej w odpisie orzeczenia oraz odsetek naleznych od tej kwoty, a w przypadku niewywiazania sie w terminie z obowiazku zaplaty- zajecia wynagrodzenia i ruchomosci nalezacych do dluznika a takze, jesli jest to niezbedne w celu dokonania zajecia, wejscia do zamknietych budynków i pomieszczen (w przypadku naleznosci zwyklej);
• b) zajecia srodków pienieznych innych niz wynagrodzenie za prace dluznika u jego pracodawcy (w przypadku naleznosci zwyklej) oraz ba) wydanie w stosunku do dluznika zakazu zbycia majatku (w przypadku naleznosci zwyklej);
• c) zajecia biezacych dochodów na poczet naleznosci alimentacyjnych zgodnie z Rozdzialem 3 ustawy, jesli w orzeczeniu zasadzono swiadczenia alimentacyjne badz swiadczenia alimentacyjne lacznie z innymi swiadczeniami.

Artykul 7(1) ustawy o odpisach orzeczen Sadów Szeryfa (Sheriff Courts) z roku 1892 (Szkocja) -znaczenie nakazu wszczecia egzekucji

powyzszy nakaz wywiera skutek w postaci umozliwienia:

• a) nalozenia na dluznika obowiazku zaplaty wierzycielowi we wskazanym terminie kwoty okreslonej w odpisie orzeczenia oraz odsetek naleznych od tej kwoty, a w przypadku niewywiazania sie w terminie z obowiazku zaplaty, zajecia (poinding) wynagrodzenia za prace oraz ruchomosci nalezacych do dluznika, a takze, jesli jest to niezbedne w celu dokonania zajecia, wejscia do zamknietych budynków i pomieszczen (w przypadku naleznosci zwyklej w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987);
• b) zajecia srodków pienieznych innych niz wynagrodzenie za prace dluznika u jego pracodawcy oraz ba) w stosunku do naleznosci zwyklej w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987, wydanie w stosunku do dluznika zakazu zbycia majatku (w przypadku naleznosci zwyklej w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987);
• c) zajecia biezacych dochodów zgodnie z Rozdzialem 3 ustawy, jesli w orzeczeniu zasadzono swiadczenia alimentacyjne badz swiadczenia alimentacyjne lacznie z innymi swiadczeniami w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987.

Artykul 3 o egzekwowaniu dokumentów (Szkocja) z roku 1877 (nr 40) -zawarty w odpisie dokumentu nakaz upowazniajacy do wszczecia procedury egzekucyjnej

Nakaz umieszczony w odpisie dokumentu zarejestrowanego w Ksiegach Rady i Posiedzen lub w Rejestrze Sadu Szeryfa (sheriff court books) zawierajacego zobowiazanie do zaplaty sumy pienieznej wywiera skutek umozliwiajacy:

• a) nalozenie na dluznika obowiazku zaplaty wierzycielowi we wskazanym terminie kwoty okreslonej w odpisie oraz odsetek naleznych od tej kwoty, a w przypadku niewywiazania sie w terminie z obowiazku zaplaty, zajecia (poinding) wynagrodzenia za prace i ruchomosci nalezacych do dluznika a takze, jesli jest to niezbedne w celu dokonania zajecia, wejscia do zamknietych budynków i pomieszczen (w przypadku naleznosci zwyklej w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987);
• b) zajecie srodków pienieznych innych niz wynagrodzenie za prace dluznika u jego pracodawcy oraz ba) w stosunku do naleznosci zwyklej w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987, wydanie w stosunku do dluznika zakazu zbycia majatku (w przypadku naleznosci zwyklej) w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987;
• c) zajecie biezacych dochodów zgodnie z Rozdzialem 3 ustawy, jesli w orzeczeniu zasadzono swiadczenia alimentacyjne badz swiadczenia alimentacyjne lacznie z innymi swiadczeniami w rozumieniu ustawy o dluznikach (Szkocja) z roku 1987.

2. DODATKOWE WARUNKI KONIECZNE DO SPELNIENIA, GDY EGZEKWOWANE UPRAWNIENIE PODLEGA EGZEKUCJI NA PODSTAWIE ORZECZENIA SADOWEGO

Warunkiem wszczecia egzekucji przez wierzyciela jest prawomocnosc orzeczenia.

Zajecie majatku dluznika, jak tez ustanowienie w stosunku do niego zakazu zbycia majatku, nie jest uzaleznione od wczesniejszego zawiadomienia dluznika o wydaniu orzeczenia.

Wyjatek stanowia nakazy zaplaty wydane w postepowaniu upominawczym zasadzajace naleznosci podatkowe. W tym przypadku istnieje obowiazek uprzedniego doreczenia tytulu dluznikowi. Zajecie ruchomosci lub wynagrodzenia za prace dluznika, w takim przypadku, mozliwe bedzie po uplywie 14 dni od doreczenia tytulu.

3. WSZCZeCIE EGZEKUCJI W OKRESLONYM TERMINIE

W prawie szkockim obowiazuje piecioletni okres przedawnienia, tj. zobowiazanie wygasa, jesli przez nieprzerwany okres pieciu lat wierzyciel nie wystapil z odpowiednim roszczeniem. Okres ten nie ma jednak zastosowania do obowiazku uznania lub zastosowania sie do wyroku sadu, wyroku arbitrazowego lub postanowienia trybunalu, badz jakiegokolwiek zobowiazania ustanowionego lub stwierdzonego dokumentem potwierdzonym notarialnie. Oznacza to, ze do wszystkich zobowiazan wynikajacych z orzeczen i dokumentów okreslajacych wierzytelnosc (tj. tytulów wykonawczych zdefiniowanych w art. 221 ustawy z roku 2007) obowiazuje ogólny dwudziestoletni okres przedawnienia okreslony w prawie zwyczajowym.

Waznosc nakazu zaplaty sumy pienieznej wynosi dwa lata.

Zajecie dokonane po doreczeniu takiego nakazu zaplaty musi nastapic w terminie szesciu miesiecy (termin ten moze ulec przedluzeniu na wniosek zlozony do sadu szeryfa).

W ramach zajecia nastepuje inwentaryzacja ruchomosci przez urzednika Naczelnego Sadu Cywilnego (messenger-at-arms) lub urzednika biura szeryfa (sheriff officer). Inwentaryzacja poprzedza licytacje publiczna.

W jaki sposób mozna zabezpieczyc roszczenie przed uzyskaniem tytulu wykonawczego? Czy prawo przewiduje srodki zabezpieczajace?

Wierzycielowi przysluguja srodki zabezpieczajace lub srodki zmierzajace bezposrednio do wykonania orzeczenia (lub dokumentu stwierdzajacego naleznosc). Do momentu sporzadzenia odpisu wyroku sadowego (tj. wydania przez sekretarza sadu dokumentu odpowiadajacego tresci wyroku i opatrzonego krótka formula nakazu egzekucji) wierzyciel moze zlozyc wniosek do sadu o udzielenie zabezpieczenia.

1. WARUNKI UDZIELENIA ZABEZPIECZENIA

Kwestie dotyczace srodków zabezpieczajacych uregulowane sa w Rozdziale 6 ustawy o upadlosci i procedurach egzekucyjnych (Szkocja) z roku 2007 w zakresie zajecia i zakazu zbywania majatku oraz w Rozdziale 7 w zakresie zabezpieczenia na czas trwania postepowania (interim attachment). Ten drugi sposób zabezpieczenia jest sposobem nowym i majacym znikome zastosowanie w praktyce. Udzielenie zabezpieczenia uzaleznione jest od zlozenia wniosku do sadu przez wierzyciela lub jego pelnomocnika.

Zabezpieczen roszczen objetych tytulami Naczelnego Sadu Cywilnego dokonuja wylacznie urzednicy Naczelnego Sadu Cywilnego (messengers-at-arms),natomiast objetych tytulami sadu szeryfa urzednicy biura szeryfa (sheriff officers).

Nakaz zabezpieczenia jest wydawany tylko wówczas, gdy postepowanie konczy sie zasadzeniem kwoty pienieznej innej niz koszty sadowe.

Nakaz mozna uzyskac w Naczelnym Sadzie Cywilnym (sadzie najwyzszej instancji rozpatrujacym sprawy cywilne) oraz wszystkich sadach szeryfa, niezaleznie od wartosci roszczenia.

W celu uzyskania nakazu wymagane jest zlozenie do sadu odpowiedniego wniosku. Wydanie i wykonanie nakazu mozliwe jest bez uprzedniego informowania dluznika, jesli:

• a) roszczenie wierzyciela jest oczywiste
• b) istnieje rzeczywiste i znaczne ryzyko bezskutecznosci lub znikomej skutecznosci egzekucji orzeczenia na skutek:
• (i) niewyplacalnosci dluznika lub stanu bliskiego niewyplacalnosci
• (ii) albo prawdopodobienstwa wydania, zbycia, obciazenia lub ukrycia przez dluznika calosci lub czesci jego majatku badz rozporzadzenia jego skladnikami. Wierzyciel musi udowodnic, iz brak zabezpieczenia uniemozliwi lub utrudni wykonanie orzeczenia.

Jesli wydanie nakazu nastapilo bez wyznaczenia posiedzenia, w przypadku rozpatrzenia odwolania lub wniosku o ograniczenie srodka zabezpieczajacego, sad wyznaczy posiedzenie i zobowiaze wierzyciela do poinformowania dluznika oraz osób majacych interes prawny w zniesieniu srodka zabezpieczajacego o dacie posiedzenia.

Zasada wydawania przez sad upowaznienia do zastosowania wszystkich srodków zabezpieczajacych jest obecnie ugruntowana w prawie szkockim.

2. Rodzaje Srodków zabezpieczajAcych

Zajecie majatku

W przypadku zabezpieczenia polegajacego na zajeciu majatku, ruchomosci bedace w posiadaniu osoby trzeciej moga podlegac zajeciu w celu zabezpieczenia domniemanego lub stwierdzonego zadluzenia albo w celu wykonania orzeczenia sadowego zasadzajacego naleznosc. Procedure te stosuje sie w stosunku do wszystkich kategorii ruchomosci stanowiacych wlasnosc dluznika, znajdujacych sie w posiadaniu osoby trzeciej. Procedura nie znajduje zastosowania do zajecia wynagrodzenia za prace dluznika, w tym zajecia na poczet biezacych alimentów (stosuje sie tutaj procedury szczególne). Niniejszy srodek zabezpieczajacy okreslany jest mianem zajecia majatku w toku postepowania sadowego.

Zajecie dokonywane jest w trybie scisle okreslonym przepisami prawa. Dokument stanowiacy podstawe zabezpieczenia musi zostac doreczony przez komornika sadowego:

• 1.) urzednika doreczajacego dokumenty wydane przez Naczelny Sad Cywilny (Court of Session)
• 2.) lub urzednika sadu szeryfa doreczajacego dokumenty i wykonujacego orzeczenia, w przypadku postepowania toczacego sie w sadzie szeryfa.

Formularz zawiera tresc nakazu wraz z dokladnymi instrukcjami przeznaczonymi dla osoby, której majatek podlega zajeciu. W tresci formularza wskazana jest calkowita kwota podlegajaca zajeciu zgodnie z ponizsza formula:

"Dokonuje sie zajecia bedacych w Pani/Pana posiadaniu: a) sumy (kwoty) przekraczajacej zabezpieczone minimalne saldo, we wskazanych wypadkach, w przyblizeniu; naleznej od Pani/Pana na rzecz (nazwisko dluznika) lub na rzecz wszystkich innych osób dzialajacych w jego/jej/ich imieniu oraz b) wszelkich ruchomosci bedacych w Pani/Pana posiadaniu i nalezacych do wskazanego(dluznika) lub jego/jej/ich dotyczacych; majatek w Pani/Pana posiadaniu pozostanie zajety do momentu zaspokojenia z niego naleznosci (na rzecz wierzyciela) lub wydania dalszego postanowienia sadu".

Osoba, której majatek podlega zajeciu, otrzymuje nastepujaca informacje:

"Ma Pani/Pan obowiazek, w ciagu 3 tygodni, poczawszy od dnia zajecia majatku, ujawnic wierzycielowi wszystkie informacje dotyczace charakteru i wartosci zajetych skladników majatkowych, w tym majatku ruchomego. Informacje te nalezy wskazac w tresci okreslonego formularza. Niezastosowanie sie do powyzszego obowiazku moze skutkowac: nalozeniem kary pienieznej na podstawie art. 73G ustawy o dluznikach (Szkocja) z 1987 roku, moze równiez zostac zaklasyfikowane jako obraza sadu".

W przypadku, gdy wierzyciel, na rzecz którego dokonano zajecia majatku dluznika, otrzyma ostateczne orzeczenie sadu wydane na jego korzysc, ma obowiazek, w mozliwie najkrótszym czasie, doreczyc kopie ostatecznego orzeczenia osobie, której majatek zostal zajety. W formularzu (podpisanym przez wierzyciela lub jego profesjonalnego pelnomocnika, a nie przez urzednika) znajduja sie istotne pouczenia, których adresatem jest bank, wprowadzone w drodze reform z 2009 roku w zakresie zajecia majatku:

"Sad nakazuje wydanie przez Pania/Pana na rzecz wierzyciela, po uplywie terminu 14 tygodni, poczawszy od dnia dzisiejszego [lub wczesniej, jezeli uzyskano do tego upowaznienie (przyznane przez dluznika)], najnizszej z nastepujacych sum: a) suma zabezpieczona przez zajecie majatku b) suma nalezna ze strony Pani/Pana na rzecz dluznika, c) suma obliczona na podstawie art. 73K lit. c ustawy o dluznikach (Szkocja) z 1987 roku".

Kwota b.) stanowi sume:

• kwoty glównej
• kosztów postepowania sadowego obciazajacych dluznika
• kosztów zajecia majatku
• naleznych odsetek przyslugujacych od kwoty glównej.

W niektórych przypadkach przysluguja równiez odsetki od kosztów zajecia skladników majatku dluznika.

Zakaz zbywania majatku

Zakaz zbywania majatku stanowi nalozony na dluznika osobisty zakaz "sprzedazy, zbywania, obciazania wszelkich gruntów i masy spadkowej nalezacych do dluznika lub oddzialywania na nie w inny sposób ze szkoda dla wierzyciela". (zakaz ten moze byc ograniczony do okreslonych gruntów i masy spadkowej, co do których wymagana jest pelna identyfikacja). Zawiadomienie o zakazie zbycia majatku doreczane jest dluznikowi przez pracownika kancelarii Sadu Najwyzszego, jezeli sprawa sadowa toczy sie w Naczelnym Sadzie Cywilnym (Court of Session) lub urzednika sadu szeryfa doreczajacego dokumenty i wykonujacego orzeczenia, w przypadku gdy sprawa toczy sie w sadzie szeryfa. Zakaz zbywania majatku obowiazuje od momentu zarejestrowania w Rejestrze Szkocji poswiadczonej kopii zakazu zbywania majatku oraz po doreczeniu niniejszego zakazu za potwierdzeniem odbioru.

Do skladników majatku, odnosnie których moga miec zastosowanie srodki zabezpieczajace

nalezy masa spadkowa dluznika oraz srodki pieniezne lub ruchomosci przyslugujace dluznikowi od osób trzecich. Ruchomosci bedace wylaczna wlasnoscia dluznika, moga podlegac zabezpieczeniu przy pomocy nowego srodka, jakim jest tymczasowe zajecie, jest to jednak srodek rzadko stosowany przez wierzycieli.

Skladniki majatku okreslone w orzeczeniu sadowym

Powyzej wspomniano, w jaki sposób uzyskanie orzeczenia sadowego po uprzednim zajeciu majatku nadaje moc procedurze zajecia majatku równoznaczna z zajeciem w ramach egzekucji, nakazujac osobie, u której majatek zostal zajety (osobie trzeciej) wyplate wierzycielowi sumy odpowiadajacej wartosci zajetego majatku.

Wyrok moze dotyczyc calej masy spadkowej dluznika, w stosunku do której dokonano rejestracji zakazu zbywania majatku. Nie istnieje jednak prawo zezwalajace wierzycielowi na przymusowa sprzedaz masy spadkowej dluznika w trybie egzekucji.

Po doreczeniu wezwania do zaplaty, mienie ruchome dluznika niepodlegajace wylaczeniu od egzekucji, moze stac sie przedmiotem zajecia, a nastepnie licytacji. W przypadku gdy majatek znajduje sie w lokalu mieszkalnym, zastosowanie maja szczególne procedury- konieczne jest wydanie przez sad specjalnego nakazu zajecia majatku. Procedure zajecia majatku reguluje w calosci szkocka ustawa o warunkach kredytu i zajeciach z 2002 roku.