Komornik sadowy odgrywa kluczowa role w zakresie egzekucji orzeczen belgijskich sadów i trybunalów.

Ponadto, w sprawach cywilnych i gospodarczych, jako jedyny organ do tego powolany, dokonuje czynnosci polegajacych na doreczaniu. Posiada równiez uprawnienia do przeprowadzania czynnosci w sprawach karnych.^[1]

Nadzór nad prawidlowoscia prowadzonego postepowania egzekucyjnego sprawuje sedzia egzekucyjny, który na skutek skarg dluznika moze wydawac zarzadzenia zmierzajace do prawidlowego wykonania egzekucji.

Komornik sadowy

1. NIEZALEZNY FUNKCJONARIUSZ PUBLICZNY

Komornik sadowy jest funkcjonariuszem publicznym, dokonuje czynnosci na wlasny rachunek w ramach prowadzonej dzialalnosci gospodarczej.

Komornik sadowy podlega okreslonym przepisom prawa, sankcjom dyscyplinarnym oraz zasadom etyki, gwarantuje bezstronnosc oraz niezaleznosc postepowania.

Tozsamosc zawodowa komornika sadowego ma charakter dualny: urzedowy oraz indywidualny.

Indywidualny wynika z faktu wykonywania powierzonych zadan w ramach wlasnej dzialalnosci gospodarczej, natomiast urzedowy (publiczny) jest konsekwencja powierzonej mu funkcji. Podkreslic nalezy, iz ustawodawca przyznal komornikowi sadowemu w zakresie wykonywania pewnych czynnosci (np. doreczania dokumentów) wylaczne uprawnienia, w konsekwencji nie moze on odmówic dokonania czynnosci zawnioskowanej przez strone, na rzecz której wszczeto postepowanie.

Komornik sadowy dokonuje czynnosci o charakterze sadowym oraz stricte wykonawczym ( czynnosci egzekucyjne). Prowadzenie indywidualnej dzialalnosci gospodarczej jest gwarancja bezstronnego i niezaleznego dzialania komornika sadowego.

Komornik sadowy musi legitymowac sie wyksztalceniem wyzszym (dyplom licencjata lub magistra prawa) oraz odbyc dwuletnia praktyke zakonczona zlozeniem egzaminu koncowego.

Zgodnie z art. 516 Kodeksu Postepowania Sadowego komornik sadowy dorecza wezwania, decyzje oraz orzeczenia. Kompetencje niniejsze pozwalaja uznac go za przedstawiciela wladzy sadowniczej. Z drugiej strony komornik przeprowadza czynnosci egzekucyjne.

2. UPRAWNIENIA KOMORNIKA SADOWEGO

Funkcjonariusz publiczny

Uprawnienia

Komornicy sadowi posiadaja wylaczne uprawnienia do sporzadzania i doreczenia dokumentów w okregu sadowym, w którym dzialaja.

Wykonuja orzeczenia sadowe oraz inne tytuly wydane na podstawie odrebnych przepisów.

W zakresie sprawowania funkcji publicznej przez komornika sadowego istotne jest podkreslenie nastepujacych zasad:

• Sformulowanie "w okregu sadowym" oznacza, iz wlasciwosc miejscowa komornika sadowego ogranicza sie do wlasciwosci terytorialnej sadu pierwszej instancji miejsca zamieszkania dluznika. Jezeli dokument wymaga doreczenia dluznikowi zamieszkalemu w innym okregu sadowym, komornik sadowy musi zwrócic sie do innego wlasciwego terytorialnie komornika sadowego.
• Komornik sadowy jest zobowiazany do wykonywania obowiazków, do których zostal ustawowo upowazniony jako organ wylaczny. Nie moze odmówic ich dokonania w sytuacji otrzymania wniosku w tym zakresie i na rzecz kazdego, kto zlozy taki wniosek, chyba ze wiazaloby sie to z podjeciem czynnosci na rzecz krewnych w linii prostej lub linii bocznej do czwartego stopnia pokrewienstwa wlacznie (art. 517 Kodeksu Postepowania Sadowego).

Zgodnie z art. 1386 Kodeksu Postepowania Sadowego, orzeczenia oraz inne tytuly moga byc egzekwowane na podstawie uwierzytelnionego odpisu lub protokolu zaopatrzonego w klauzule wykonalnosci.

Termin przedawnienia tytulów wykonawczych wynosi 10 lat.

Komornik sadowy egzekwuje krajowe lub zagraniczne akty notarialne uznane za prawnie wiazace, orzeczenia zagranicznych sadów opatrzone klauzula wykonalnosci, orzeczenia sadów arbitrazowych, inne orzeczenia, postanowienia, nakazy oraz tytuly zasadzajace daniny publicznoprawne.

Doreczanie dokumentów sadowych

Wylacznie komornik sadowy upowazniony jest do doreczania dokumentów sadowych na terytorium Belgii.

Przyklady:

• Komornik sadowy moze sporzadzac i doreczac wezwania do stawiennictwa przed sedzia.
• Komornik sadowy moze zawiadamiac o wydaniu orzeczenia sadowego. Adresatowi doreczany jest wówczas odpis orzeczenia.

Przez doreczenie jako czynnosc dokonywana przez komornika, rozumiec nalezy sporzadzenie i przekazanie odpisu dokumentu (art. 32 Kodeksu Postepowania Sadowego).

Przystapienie do czynnosci egzekucyjnych uwarunkowane jest uprzednim doreczeniem tytulu wykonawczego.

W zaleznosci od sytuacji wyrózniamy kilka sposobów doreczen.

Zasada jest doreczanie osobiste. Doreczenie osobie fizycznej nastepuje bezposrednio do jej rak (art. 33 Kodeksu Postepowania Sadowego). Doreczenie moze nastapic w dowolnym miejscu, w którym komornik sadowy zastanie adresata.

Doreczen zawsze nalezy dokonac konkretnej osobie, o ile znajduje sie ona na terytorium Belgii.

Jezeli przesylka nie zostala doreczona osobiscie adresatowi, wówczas doreczenie dokonywane jest pod adresem zameldowania, w razie jego braku pod adresem zamieszkania osoby fizycznej, natomiast w przypadku osoby prawnej w jej siedzibie lub miejscu prowadzenia dzialalnosci (art. 35 Kodeksu Postepowania Sadowego).

W przypadku braku mozliwosci osobistego doreczenia pisma adresatowi z powodu niezastania go pod wskazanym adresem, komornik sadowy pozostawia kopie dokumentu w zaklejonej kopercie pod adresem zameldowania lub, w razie jego braku, w miejscu zamieszkania adresata. Komornik sadowy odnotowuje na oryginale dokumentu oraz na doreczonym odpisie date, godzine i miejsce pozostawienia kopii dokumentu. W tym samym lub nastepnym dniu roboczym komornik sadowy przesyla list polecony do osoby, na rzecz której dokonano doreczenia, z odpowiednim pouczeniem. (art. 38 Kodeksu Postepowania Sadowego).

Jezeli dluznik nie posiada zadeklarowanego adresu zameldowania lub miejsca zamieszkania na terytorium Belgii, wówczas znajduja zastosowanie przepisy art. 40 Kodeksu Postepowania Sadowego. W przypadku doreczen zagranicznych komornik sadowy przesyla list polecony lub list zwykly pod znany mu adres za granica. Nadanie dokumentu w placówce pocztowej jest równoznaczne z jego doreczeniem.

Jezeli komornik sadowy nie dysponuje adresem na terenie Belgii lub za granica, wówczas doreczenie nastepuje za posrednictwem prokuratora.

W sprawach doreczen na terenie Unii Europejskiej belgijski komornik sadowy ma obowiazek stosowania przepisów Rozporzadzenia nr 1393/2007 w sprawie doreczania w Panstwach Czlonkowskich dokumentów sadowych i pozasadowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Dokonywanie czynnosci egzekucyjnych.

Komornik sadowy dokonuje czynnosci egzekucyjnych. Podstawa wszczecia egzekucji jest tytul wykonawczy.

• Orzeczenie o zaplacie kwoty pienieznej

Na podstawie tytulu egzekucyjnego opatrzonego klauzula wykonalnosci komornik sadowy moze wydac nakaz zaplaty, co stanowi pierwsza czynnosc egzekucyjna.

Komornik moze równiez prowadzic postepowanie zabezpieczajace, w ramach którego dokonuje zajecia ruchomosci oraz nieruchomosci.

Nieruchomosci lub ruchomosci wymienione przez komornika sadowego w nakazie zajecia majatku w toku postepowania zabezpieczajacego podlegaja ZATRZYMANIU. Zajecie pozostaje w mocy przez okres 3 lat. Natomiast w przypadku dokonania zajecia w postepowaniu egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie tytulu wykonawczego, komornik sadowy moze dokonac zbycia majatku w drodze SPRZEDAZY PUBLICZNEJ (komornik moze powolac do udzialu w czynnosci inne osoby- slusarza oraz funkcjonariusza policji w celu zapewnienia prawidlowego przebiegu egzekucji). Komornik sporzadza plan podzialu sumy uzyskanej ze sprzedazy zajetego skladnika majatkowego.

Komornik moze dokonywac zajec wierzytelnosci. Trzeciodluznik zobowiazany jest do realizacji zajecia wierzytelnosci w wysokosci ponad kwote wolna od potracen do rak komornika z pominieciem osoby dluznika. Komornik sporzadza plan podzialu sumy uzyskanej z egzekucji z wierzytelnosci dzielac wyegzekwowana kwote pomiedzy wierzycieli zgodnie z przepisami prawa.

Przyklad:

Na wniosek wierzyciela komornik sadowy moze dokonac zajecia wynagrodzenia za prace dluznika. Pracodawca ma wówczas obowiazek przekazywac czesc wynagrodzenia podlegajaca egzekucji bezposrednio komornikowi sadowemu.

W porozumieniu z wierzycielem, z uwzglednieniem wysokosci egzekwowanego roszczenia, jak i stanu majatkowego dluznika, komornik sadowy stosuje najbardziej optymalny sposób egzekucji.

Priorytetem prowadzonego postepowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do ugody z dluznikiem poprzez zmobilizowanie go do zaplaty naleznosci ratalnie we wskazanych przez organ egzekucyjny terminach.

W przypadku niewywiazywania sie przez dluznika z dokonanych ustalen, komornik stosuje srodki egzekucyjne, nie wylaczajac sprzedazy majatku lub jego przejecia.

Sprzedaz nieruchomosci moze nastapic równiez za posrednictwem notariusza.

• Nakaz dokonania czynnosci lub powstrzymania sie od czynnosci, egzekucja swiadczen niepienieznych

Egzekucja swiadczen niepienieznych, ze wzgledu na swój charakter, moze powodowac trudnosci.

Komornik sadowy w toku egzekucji swiadczen niepienieznych podejmuje dzialania sluzace uzyskaniu od dluznika okreslonego zachowania badz wydania scisle okreslonych rzeczy.

Jako przyklad egzekucji swiadczen niepienieznych nalezy wskazac uregulowana w Kodeksie Postepowania Sadowego eksmisje najemców zalegajacych z zaplata naleznosci czynszowych.

Sprzedaz publiczna

Komornik sadowy czuwa nad prawidlowym przebiegiem licytacji zajetych skladników majatkowych dluznika.

Rejestr sprzedazy pelni w tym przypadku funkcje dowodowa.

Stawka wynagrodzenia

Komornikowi sadowemu przysluguje wynagrodzenie za wykonywanie powierzonych mu czynnosci zgodnie z ustalona stawka.

Stawke okreslaja przepisy Dekretu Królewskiego z dnia 30 listopada 1976 r. w sprawie ustalenia stawek wynagrodzenia za czynnosci dokonywane przez komorników sadowych w sprawach cywilnych i gospodarczych oraz wysokosci innych swiadczen. Stawki wynagrodzenia podlegaja corocznej aktualizacji.

Stawka wynagrodzenia komornika sadowego zawiera miedzy innymi oplaty sesyjne, oplaty stale, koszty, oplaty stosunkowe itd. Obejmuje wynagrodzenie, jakie komornik sadowy ma prawo pobierac za podejmowane czynnosci, z drugiej strony zwrot ponoszonych przez niego wydatków (np. koszty podrózy).

W praktyce komornik sadowy wzywa wierzyciela o zaliczke na poczet wydatków w toku prowadzonego postepowania (art. 4, 4° AR).

Zgodnie z art. 1024 Kodeksu Postepowania Sadowego koszty egzekucji obciazaja dluznika, w zwiazku z powyzszym komornik sadowy podejmuje dzialania w celu wyegzekwowania poniesionych przez wierzyciela kosztów.

Komornik sadowy ma obowiazek przekazywania dluznikowi informacji o ponoszonych kosztach oraz dokladnego ich rozliczenia.

Osoba prowadzaca dzialalnosc gospodarcza

Komornik sadowy moze dzialac równiez w zakresie swoich kompetencji w ramach wolnego zawodu. W tym przypadku wykonuje on okreslone czynnosci zgodnie z zasadami wolej konkurencji (jako osoba prowadzaca dzialalnosc gospodarcza). W takiej sytuacji nie jest zobowiazany do pobierania wynagrodzenia opartego na stawkach uregulowanych Dekretem Królewskim.

Protokól stanu faktycznego

Zgodnie z art. 516 Kodeksu Postepowania Sadowego, komornik sadowy jest wlasciwy do sporzadzania protokolu stanu faktycznego bez wydawania opinii na temat stanu prawnego badz faktycznego mogacych wynikac z poczynionych ustalen.

W praktyce komornik sadowy opisuje sytuacje zgodnie ze stanem faktycznym, takze o charakterze tymczasowym, przy czym uprawniony jest on wylacznie do opisu. Czynnosci tych nie nalezy utozsamiac z czynnosciami bieglego, komornik nie moze udzielac porad ani wydawac opinii, Obowiazuje go obiektywizm.

Opis stanu faktycznego przekazany przez komornika sadowego moze byc wykorzystywany w charakterze srodka dowodowego na potrzeby toczacych sie lub przyszlych postepowan; równiez w sprawach ubezpieczeniowych oraz jako dowód w przypadkach, gdy niezbedne jest podjecie pilnych dzialan sluzacych zmianie dotychczasowej sytuacji.

Przyklady protokolu stanu faktycznego:

• protokól zdawczo-odbiorczy lokalu;
• rejestracja postepów prac budowlanych;
• inspekcja szkód bedacych nastepstwem realizacji prac oraz klesk

Komornik sadowy moze zostac powolany przez sedziego w celu sporzadzenia raportu, protokolu oraz sprawozdania.

Przyklad:

Komornik sadowy moze zostac zobowiazany, na podstawie zlecenia sedziego, do udokumentowania istotnych faktów w sprawie o cudzolóstwo oraz do poczynienia ustalen w toku w/w postepowania.

Komornik moze odmówic dokonania czynnosci polegajacych na sporzadzeniu protokolu stanu faktycznego, pomimo, iz zostal ustawowo wyposazony w kompetencje do jego sporzadzenia.

Zakres pracy komornika sadowego podlega w praktyce negocjacjom z wierzycielem.

Komornikowi sadowemu mozna zlecic przeprowadzenie prywatnej licytacji, aukcji, loterii, zawodów, sporzadzenie regulaminu zawodów, kontrole ich przebiegu oraz ewentualna weryfikacje ich prawidlowosci.

Zarzad tymczasowy

Zgodnie z art. 488bis Kodeksu Cywilnego osoba pelnoletnia, która ze wzgledu na stan zdrowia nie jest w stanie zarzadzac swoim majatkiem i wymaga ochrony, moze skorzystac z instytucji zarzadu tymczasowego.

Zarzadca przejmuje tymczasowo zarzadzanie majatkiem takiej osoby. Wyznaczany jest przez sedziego.

Chociaz w przepisach prawa brak wymogu, aby zarzadca byla osoba o okreslonych kwalifikacjach, z praktycznego punku widzenia, biorac pod uwage skomplikowany charakter prawny i faktyczny instytucji zarzadu tymczasowego, wskazane jest, aby obowiazki zarzadcy powierzyc profesjonaliscie.

W zwiazku z powyzszym funkcje zarzadcy tymczasowego czesto powierzane sa komornikom sadowym oraz innym przedstawicielom zawodów prawniczych.

Mediator w sprawach zadluzenia

Komornik sadowy moze zostac powolany do pelnienia funkcji mediatora w sprawach dotyczacych zadluzenia.

Po zatwierdzeniu danej osoby do pelnienia funkcji mediatora w ramach zbiorowego postepowania w sprawie windykacji naleznosci, prowadzone postepowania egzekucyjne ulegaja zawieszeniu, po czym nastepuje zwolanie rady wierzycieli.

Mediator sporzadza plan podzialu, wedlug którego ustalone zostaja wierzytelnosci podlegajace zaspokojeniu oraz kwota przyslugujaca dluznikowi, niezbedna na zaspokojenie potrzeb zyciowych. Postepowanie to ma na celu naprawe trudnej sytuacji finansowej dluznika. Przepisy prawa przewiduja w scisle okreslonych przypadkach mozliwosc umorzenia zadluzenia.

Stawka wynagrodzenia za czynnosci mediatorów uregulowana jest w Belgii przepisami prawa, podlega corocznej aktualizacji.

Ugody pozasadowe

Komornik sadowy moze równiez uczestniczyc w polubownym postepowaniu dochodzenia naleznosci ( droga pozasadowa).

Podejmuje on wówczas próbe odzyskania wierzytelnosci pienieznej. W ramach tego postepowania wysyla dluznikowi tzw. "formalne wezwanie do zaplaty", w którym wzywa go do uregulowania naleznosci w okreslonym terminie. Nastepstwem niezastosowania sie dluznika do wezwania jest wszczecie postepowania egzekucyjnego.

Przyklad:

Ugoda pozasadowa w przedmiocie odzyskania zaleglych naleznosci czynszowych

Zajecie

Zajecie na podstawie przepisu art. 1956 Kodeksu Cywilnego dotyczy nieruchomosci znajdujacej sie we wladaniu osoby trzeciej w zwiazku z powstalym sporem dotyczacym przedmiotu zajecia. W nastepstwie w/w zajecia osoba trzecia wladajaca nieruchomoscia zobowiazana zostaje do jej zwrotu osobie wskazanej w tresci orzeczenia sadowego wydanego po zakonczeniu sporu.

W obu przypadkach zajecia dokonuje komornik sadowy.

Weryfikacja zdolnosci kredytowej

Komornik sadowy ma mozliwosc dostepu do baz danych umozliwiajacych weryfikacje sytuacji finansowej dluznika. W zwiazku z powyzszym wierzyciel moze zwrócic sie do komornika sadowego z wnioskiem o zbadanie zdolnosci kredytowej dluznika.

W tym celu komornik moze sprawdzic czy wobec dluznika nie toczylo sie wczesniej postepowanie egzekucyjne, windykacyjne oraz czy dluznik posiada majatek kwalifikujacy sie do zajecia.

Powyzsza procedura umozliwia wierzycielowi sprawdzenie wiarygodnosci biznesowej kontrahenta.

3. ODPOWIEDZIALNOSC KOMORNIKA SADOWEGO

Komornik sadowy podlega odpowiednim przepisom prawa, których naruszenie moze skutkowac nalozeniem na niego kary.

Odpowiedzialnosc dyscyplinarna

Komornik sadowy moze podlegac sankcjom dyscyplinarnym

Naruszenie przepisów prawa lub zasad etyki zawodowej komornika sadowego moze stanowic delikt dyscyplinarny.

Skarge sklada sie do Prezesa - Doradcy Prawnego lub Sprawozdawcy Rady Okregowej Izby Komorniczej, której komornik sadowy jest czlonkiem.

Skarge rozpoznaje Rada Okregowej Izby Komorniczej. W sytuacji, gdy skarga jest zasadna, komornik moze zostac ukarany.

Krajowa Rada Komorników Sadowych Belgii nie jest organem dyscyplinarnym, nie posiada uprawnien w zakresie prowadzenia postepowania dyscyplinarnego przeciwko komornikowi, nie jest równiez wlasciwa do rozstrzygania sporów.

Odpowiedzialnosc cywilnoprawna i karnoprawna

Niezaleznie od odpowiedzialnosci dyscyplinarnej, komornik sadowy ponosi odpowiedzialnosc cywilna i karna. Bez wzgledu na toczace sie przeciwko niemu postepowanie dyscyplinarne, przeciwko komornikowi sadowemu moze zostac wszczete równiez sadowe postepowanie karne lub cywilne.

Komornik sadowy odpowiada osobiscie za dzialania niezgodnie z przepisami prawa w zwiazku z wykonywaniem czynnosci, chyba, ze wykaze, iz szkoda powstala w wyniku zdarzen, za które nie ponosi odpowiedzialnosci ( np. w przypadku wystapienia sily wyzszej).

Zasada jest, ze komornik sadowy dziala na zlecenie strony.

Przysluguje mu wynagrodzenie.

Za nienalezyte wykonanie czynnosci ponosi odpowiedzialnosc ex contractu.

Nie wylacza to jego odpowiedzialnosci deliktowej, równiez wobec osób trzecich.

Sedzia egzekucyjny

Zgodnie z art. 1395 Kodeksu Postepowania Sadowego wnioski egzekucyjne dotyczace zabezpieczenia i zastosowania srodków egzekucyjnych sklada sie do sedziego egzekucyjnego.

Sedzia egzekucyjny bada wylacznie prawidlowy przebieg egzekucji, takze w sytuacji, gdy jest z nia zwiazany spór.

Nadzór sedziego egzekucyjnego rozpoczyna sie z chwila wszczecia egzekucji i ustaje wraz z zakonczeniem zajecia.

Sedzia egzekucyjny, w przypadkach scisle okreslonych przepisami prawa, moze rozpoznawac sprawy merytorycznie ( badac zasadnosc roszczen). Dotyczy to takze sporów dotyczacych egzekucji nakazowej i egzekucji proporcjonalnej.

Uprawnienie sedziego do orzekania w sprawie procedury zajecia podlegaja kontroli ze strony sedziego procesowego w przypadkach wydania tytulu w przedmiocie zajecia opatrzonego klauzula wykonalnosci. W takiej sytuacji przysluguje odwolanie do sedziego sadu apelacyjnego.

Orzeczenia sedziego egzekucyjnego zaopatrywane sa w klauzule tymczasowej wykonalnosci, co oznacza, ze nakazy te podlegaja tymczasowemu wykonaniu bez wzgledu na fakt, iz przysluguja od nich srodki odwolawcze.

Do kompetencji sedziego nalezy równiez orzekanie w sprawach dotyczacych mozliwosci wydania zezwolenia na wszczecie postepowania zabezpieczajacego^[2]. Jest to postepowanie wnioskowe inicjowane przez uprawnionego. Wniosek wymaga podpisu prawnika. Termin do wydania nakazu wynosi wówczas 8 dni.

1. Komornik sadowy nie wkracza w kompetencje innych organów do egzekwowania w sprawach karnych.

2. Wystepuja wyjatki od tej zasady, na przyklad zadanie wlasciciela, który przystepuje do zajecia.