Zajęcie ruchomości może zostać sklasyfikowane na dwa sposoby:

• zajęcie zapobiegawcze oraz zajęcie ruchomości przez egzekucję orzeczenia (ogólne wyjaśnienie — patrz E-notatka 1),
• zajęcie rzeczowego majątku ruchomego i zajęcie niematerialnego majątku osobistego.

Kwestia ta będzie obejmować zajęcie majątku rzeczowego.

Rzeczowy majątek ruchomy

Jak w większości państw członkowskich Unii Europejskiej, prawo zajęcia rzeczowego majątku ruchomego również ma ograniczenia.

1. Warunek: własność dłużnika

Jednym warunkiem związanym z uprawnionym wywłaszczeniem z majątku w celu spłacenia wierzycieli jest posiadanie prawa własności przez dłużnika.

Artykuł 2279 Kodeksu Cywilnego: własność oznacza tytuł

Ustawodawca łączy majątek, który dłużnik ma w posiadaniu z domniemaniem własności.

W tym względzie należy zwrócić uwagę na artykuł 2279 Kodeksu Cywilnego:

„W sprawach związanych z majątkiem ruchomym, własność oznacza tytuł. Niemniej jednak osoba, która utraciła przedmiot, lub której został on skradziony może, w terminie trzech lat od dnia utraty bądź kradzieży, żądać jego zwrotu od osoby, która jest w jego posiadaniu bez szkody względem jej prawa do regresu w stosunku do osoby, od której go uzyskała.”

Oznacza to, że gdy komornik sądowy pojawi się pod adresem zamieszkania dłużnika, może on zgodnie z prawem wyjść z założenia, iż dłużnik jest właścicielem rzeczy ruchomych, które tam znajdzie. Na komorniku sądowym nie spoczywa obowiązek udowodnienia prawa własności wszystkich ruchomości, które się tam znajdują. Dlatego też może bez przeszkód kontynuować egzekucję.

Działania mające na celu ustalenie tytułu

Jeśli zajęta została własność należąca do osoby trzeciej, prawo daje tej osobie możliwość upomnienia się o swoje prawa.

Jeśli komornik sądowy uwzględni w swoim raporcie majątek, który nie należy do dłużnika, to rzeczywisty właściciel musi podjąć działanie względem komornika, aby ustalić swoje prawo.

Działanie to ma na celu zdjęcie zajęcia komorniczego dotyczącego jego własności oraz przyznanie jemu praw własności, a musi się to odbyć w formie nakazu złożonego u sędziego egzekucyjnego.

Podczas tej procedury rzeczywisty właściciel może przedstawić swoje prawo własności za pomocą dowolnego przysługującego mu środka prawnego. Dowód ten może mieć formę fotografii i faktur, ale także można wykorzystać świadków oraz poprzez domniemanie. Sąd wyda swoje orzeczenie mając na względzie wszelkie rzeczywiste okoliczności.

Procedurę tę reguluje artykuł 1514 Kodeksu Cywilnego:

Strona wysuwająca roszczenie dotyczące własności całości bądź części zajętych rzeczy, może sprzeciwić się sprzedaży poprzez doręczenie dokumentów do zajmującego wierzyciela, dłużnika wobec którego podjęte zostały czynności egzekucyjne oraz komornika sądowego, zawierających nakaz stawienia się wierzyciela i dłużnika i udowodnienie własności pod rygorem nieważności.

Roszczenie zawiesza postępowanie (wyłącznie względem rzeczy ujętych w roszczeniu). Sędzia zajmujący się egzekucją wyda odnośne orzeczenie.

Urzędnik sądowy wystosuje powiadomienie dot. osoby trzeciej na do wszystkich pozostałych wierzycieli zaangażowanych w egzekucję w formie sądowego listu poleconego z kopią wezwania oraz nakazem stawiennictwa.

Orzeczenie uznaje się za wydane, gdy wszystkie strony zostały wysłuchane. Zgłaszający roszczenie, który przegrał sprawę otrzymuje nakaz wypłacenia stosownego odszkodowania względem wierzyciela.

Komornik sądowy do którego został zgłoszony sprzeciw, najpóźniej pierwszego dnia roboczego wprowadza tę informację do Rejestru Powiadomień, w celu jego dołączenia do odnośnego powiadomienia o zajęciu, ze wzmianką dotyczącą wniosku o zastosowanie środków tymczasowych oraz stwierdzającą tożsamość osoby wysuwającej roszczenie tam, gdzie ma to zastosowanie, jego adwokata, a także określającą sąd, któremu sprawa została przekazana.

Urzędnik sądowy, do którego przekazany został wniosek, przesyła do Rejestru Powiadomień decyzje wykonawcze orzeczenia bądź nakaz orzekający dot. wniosku pierwszego dnia roboczego po wydaniu wyroku lub postanowienia przez sąd tak, by rezultat działań zmierzających do ustalenia tytułu mógł zostać wprowadzony do powiadomienia o zajęciu w Rejestrze Powiadomień.

Biorąc pod uwagę, że komornik sądowy sam zobowiązany jest do powstrzymania się od zajęcia jakichkolwiek rzeczy należących do osób trzecich, dłużnik może przedstawić mu dowód własności w momencie zajęcia. Jeśli nie ma wątpliwości co do własności osoby trzeciej, komornik sądowy w swoim raporcie nie uwzględni tych przedmiotów.

Należy zachować się szczególną ostrożność ze względu na duże ryzyko nadużyć. Dlatego też komornik sądowy nie może po prostu przyjąć faktury wystawionej na osobę trzecią, uważając ją za dowód własności. Z drugiej strony dokument ten może zostać wykorzystany w procesie ustalania tytułu własności.

2. Zwolnienie majątku osobistego z zajęcia

Istnieje kilka rodzajów rzeczy, które nie mogą zostać zajęte, które korzystają z tego zwolnienia z różnych powodów.

Zwolnienie z zajęcia na mocy prawa

Artykuł 1408 Kodeksu Postępowania Cywilnego opisuje elementy majątku niepodlegające zajęciu.

§ 1. Ujęte poniżej przedmioty nie mogą zostać zajęte, poza przedmiotami określonymi jako niepodlegające zajęciu na mocy odrębnych przepisów:

1. pościel, z której korzysta dłużnik oraz jego rodzina, ubrania i bielizna, które są niezbędne do użytku własnego, jak również przedmioty, meble niezbędne do przechowywania, pralka i żelazko, niezbędne urządzenia grzewcze używane w domu rodzinnym, stoły oraz krzesła umożliwiające rodzinie spożywanie wspólnych posiłków, ponadto naczynia stołowe i podstawowe przybory kuchenne służące rodzinie, urządzenia do przygotowywania ciepłych posiłków oraz przechowywania żywności, jedno urządzenie oświetlające w zamieszkałym pomieszczeniu, przedmioty, z których korzystają niepełnosprawni członkowie rodziny, przedmioty z których korzystają znajdujące się pod opieką dzieci mieszkające pod tym samym dachem, zwierzęta domowe, przedmioty oraz produkty potrzebne do pielęgnacji ciała i utrzymywania czystości lokalu, jak również narzędzia konieczne do utrzymania ogrodu, przy czym powyższe jest z zastrzeżeniem wykluczenia luksusowego wyposażenia wnętrz oraz przedmiotów.

2. książki oraz inne przedmioty niezbędne do kontynuacji nauki bądź kształcenia zawodowego dłużnika lub należące do dzieci znajdujących się pod jego opieką, mieszkających pod tym samym dachem;

3. przedmioty niezbędne do wykonywania zawodu przez dłużnika do wartości (2500 Euro) w momencie zajęcia, z wyboru dłużnika chyba, że używane są do spłacenia swojej ceny.

4. przedmioty wykorzystywane do praktyk religijnych;

5. żywność oraz paliwo potrzebne dłużnikowi oraz jego rodzinie na okres jednego miesiąca;

6. jedna krowa lub dwanaście owiec bądź kóz — do wyboru przez dłużnika, a także jedna świnia i dwadzieścia czworo zwierząt gospodarskich wraz z miesięcznym zapasem siana, paszy i zboża dla zaspokojenia potrzeb żywieniowych i bytowych wspomnianych zwierząt.

Dlatego przedmioty niepodlegające zajęciu, jak określono w artykule 1408 Kodeksu Postępowania Cywilnego, są głównie przedmiotami domowymi, służącymi edukacji bądź mającymi charakter religijny.

Zwolnienie z zajęcia wspomnianego wyżej majątku odzwierciedla troskę ustawodawcy względem godności dotyczącej bieżącego i przyszłego funkcjonowania w społeczeństwie dłużnika oraz jego rodziny. Celem jest osiągnięcie delikatnej równowagi pomiędzy solidarnością rodzinną a prawami wierzyciela, który w rezultacie może nieproporcjonalnie na tym ucierpieć.

Wyżej wymienione przedmioty są zwolnione od zajęcia tylko w takim stopniu, w jakim są związane z miejscem stałego zamieszkania lub pracy dłużnika oraz pod warunkiem, że są one w sposób pośredni lub bezpośredni niezbędne do zapewnienia solidarności rodzinnej. Jeśli przedmioty znajdują się w innych miejscach, może nie być ograniczeń względem ich zajęcia.

Oczywiście powyższa lista ustawowa nie jest przepisem sztywnym. Artykuł 1408 Kodeksu Cywilnego w opinii prawnej i orzecznictwie jest często interpretowany na różne sposoby. Na przykład często wnoszone są pytania o charakter luksusowości niektórych ruchomości. Luksusowa odzież jak futro naturalnie podlega zajęciu. Ponieważ jednak egzekucja długu bezpośrednio na osobie nie została zatwierdzona, komornik nie może zajmować przedmiotów, które dłużnik ma na sobie.

procedura

W przypadku gdy dłużnik nie zgadza się z zajęciem niektórych przedmiotów, które według niego winny zostać wykluczone zgodnie z artykułem 1408 Kodeksu Postępowania Cywilnego, może on przekazać swoją uwagę komornikowi sądowemu w momencie zajęcia bądź najpóźniej w ciągu pięciu dni od doręczenia powiadomienia o zajęciu. Okres ten jest ograniczony zgodnie z wymogami przedawnienia, a każdy wniosek złożony po tym terminie zostanie uznany za niedopuszczalny.

Komentarze te muszą zostać zawarte przez komornika sądowego w raporcie zajęcia. W takim przypadku należy przestrzegać procedury ustanowionej artykułem 1408 § 3 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

§ 3. Trudności pojawiające się w związku ze stosowaniem tego artykułu rozstrzygane są przez sędziego egzekucyjnego na podstawie raportu zajęcia, odnotowując uwagi przekazane komornikowi przez dłużnika pod karą utraty ważności albo w momencie prowadzenia czynności egzekucyjnych lub w ciągu pięciu dni od doręczenia powiadomienia dot. pierwszego postanowienia o zajęciu.

 Przy składaniu kopii raportu zajęcia u urzędnika sądowego przez komornika sądowego lub przez pierwszą stronę podejmującą działania w ciągu piętnastu dni od dostarczenia kopii wspomnianego raportu lub w stosownych przypadkach powiadomienia o zajęciu dokonywanym wobec dłużnika sędzia egzekucyjny ustanawia datę oraz godzinę przesłuchania oraz rozwiązania trudności, które wcześniej zgłaszał wierzyciel. Urzędnik sądowy zwołuje strony i informuje komornika sądowego prowadzącego czynności w tej sprawie.

 Procedura nie może zostać przeprowadzona, aż nie zostanie złożona kopia raportu dotyczącego zajęcia określona w powyższym paragrafie.

 Wniosek zawiesza postępowanie, jednak majątek nadal może być zajmowany do momentu wydania orzeczenia przez sędziego.

 Sędzia egzekucyjny wydaje orzeczenie, odkładając wszystkie inne kwestie, bez względu na obecność lub nieobecność stron; po ogłoszeniu orzeczenia składanie apelacji lub wnoszenie sprzeciwu nie będzie już możliwe; postępowanie może zostać wznowione z natychmiastowym skutkiem.

Jak widać, przepis ten odnosi się jedynie do sporów dotyczących zajmowania majątku.

Majątek, który został zwolniony z zajęcia ze względu na swój charakter

Ruchomości są niekiedy niemożliwe do zajęcia ze względu na swój charakter i/lub gdy są nierozerwalnie związane z osobą dłużnika.

Znaleźć się w niniejszej kategorii mogą np. poniższe przedmioty:

• listy prywatne
• osobiste dokumenty oraz dokumenty tożsamości (dowód osobisty, karta pobytu, karta ubezpieczenia społecznego, karty bankowe itd.)

Ponadto rzeczy ruchome, które w żadnych razie nie mogą być wymienione na gotówkę, nie mogą zostać zajęte:

• książeczki czekowe
• produkty medyczne
• talony na posiłki

Nieopublikowane prace literackie, muzyczne lub niedokończone dzieła sztuki również podlegają wykluczeniu z zajęcia (J. CORBET, APR Auteursrecht, nr 120).

Własność, która jest przedmiotem współwłasności

Jeśli dana ruchomość jest współwłasnością dłużnika, komornik sądowy może pomimo tego kontynuować swoje zajęcie.

Jeśli dana ruchomość jest współwłasnością dłużnika, komornik sądowy może pomimo tego kontynuować swoje zajęcie.

Dłużnik obowiązany jest także do sporządzenia wniosku dot. jej podziału. Przymusowa egzekucja może być kontynuowana dopiero po dokonaniu podziału.

Aktywa publiczne

Zwolnienie z zajęcia majątku powiązanego ze służbą publiczną zostało wprowadzone na mocy ustawy z dnia 30 czerwca 1994 w artykule 1412bis Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Według Sądu Kasacyjnego ogólna reguła prawna dotycząca ciągłości służby publicznej stanowi, że majątek powiązany ze służbą publiczną nie może być przedmiotem czynności egzekucyjnych, gdyż musi zostać zagwarantowana ciągłość oraz zdolność funkcjonowania organizacji publicznych.

Brak możliwości zajęcia ruchomości własności publicznej rozciąga się na majątek należący do państwa, społeczności lokalnych, obwodów, gmin, agencji interesu publicznego oraz ogólnie wszystkich organizacji działających na mocy prawa publicznego. Wyjątki od tej ogólnej reguły zostały opisane w paragrafach 2 i 3. Ponadto sam rząd może sporządzić listę majątku, który nie podlega zajęciu, poprzez właściwe organy sporządzające oświadczenie w danej sprawie oraz złożenie deklaracji w swojej siedzibie zgodnie z artykułem 42 Kodeksu Postępowania Cywilnego oraz z procedurami ustanowionymi przez Dekret Królewski.

Komornik sądowy może jednak zająć majątek, który w sposób oczywisty nie służy funkcjonowaniu ani ciągłości służby publicznej.

Zagraniczne aktywa majątkowe

W zasadzie, zgodnie z belgijskim prawem, aktywa należące do innych krajów objęte są immunitetem chroniącym przed czynnościami egzekucyjnymi.

Immunitet ten nie jest jednak nieograniczony. Przez analogię do postanowienia dotyczącego niemożności dokonania zajęcia majątku powiązanego ze służbą publiczną majątek należący do ambasady bądź konsulatu może na przykład zostać zajęty, jeśli nie ma związku z czynnościami realizowanymi przez misję dyplomatyczną.

PROCEDURY ZAJęCIA

1. Procedury zajęcia ruchomości

Procedura

Każdy wierzyciel będący w posiadaniu roszczenia, którego jest pewien, o ustalonej kwocie i należności może przeprowadzić zajęcie zapobiegawcze względem majątku swojego dłużnika, jeśli wypłacalność tego drugiego jest zagrożona.

Zgodnie z artykułem 1414 Kodeksu Postępowania Cywilnego każde orzeczenie pełni rolę zezwolenia dotyczącego przeprowadzenia zajęcia zapobiegawczego majątku z uwagi na orzeczenia wydane w stosunku do dłużnika, chyba że powyższe zostało przez sąd wykluczone.

Konieczność podjęcia pilnych działań także musi zostać wyjaśniona przez wierzyciela, aby uzasadnić obawę, iż roszczenie nie będzie możliwe do (pełnego) zrealizowania.

Chociaż zajęcie zapobiegawcze nie posuwa się tak daleko, jak egzekucja przymusowa, niemniej jednak wierzyciel ma możliwości ograniczenia swobody dłużnika względem jego rozporządzania swoją własnością bez konieczności uzyskiwania tytułu egzekucyjnego.

Jednak dłużnik nadal pozostaje właścicielem swojego majątku, zaś zajęcie zapobiegawcze nie oferuje żadnego przywileju wierzycielowi dokonującemu zajęcia. Z drugiej strony środek ten może złagodzić presję ciążącą na wierzycielu, który nie chce przystępować do natychmiastowego działania przy pomocy kosztownych i radykalnych środków, które niesie za sobą egzekucja przymusowa.

Procedura zajęcia zapobiegawczego jest regulowana artykułem 1422 i kolejnymi Kodeksu Postępowania Cywilnego:

„Art. 1422. Wniosek o przeprowadzenie zajęcia zapobiegawczego ruchomego majątku osobistego oraz niezebranych płodów rolnych będzie ponadto obejmował, poza szczegółami określonymi artykułem 1026, wskazanie:

 1. tytuł, podstawę roszczenia i kwotę lub przewidywaną kwotę roszczenia;

 2. nazwisko dłużnika, imię i adres.”

Dlatego zajęcie zapobiegawcze zawsze wymaga wydania przez sędziego egzekucyjnego orzeczenia, chyba że chodzi o sytuację wyjątkową, dotyczącą zajęcia zapobiegawczego własności znajdującej się w posiadaniu osób trzecich w oparciu o oryginalny dokument lub dokumentację prywatną zgodnie z artykułem 1445 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Dlatego w większości przypadków sędzia egzekucyjny sprawdzi, czy roszczenie wierzyciela spełnia wszystkie wymogi związane z zatwierdzeniem zajęcia.

Procedura wprowadzana jest wnioskiem jednostronnym zgodnie z zasadami ujętymi w artykule 1025 i kolejnych Kodeksu Postępowania Cywilnego. Musi on zostać podpisany przez prawnika i zawierać następujące szczegóły, pod rygorem unieważnienia:

• Dzień, miesiąc i rok;
• Nazwisko, imię, zawód oraz adres wnioskodawcy oraz tam, gdzie jest to wymagane, nazwisko, imię, adres do doręczeń oraz umocowania jego pełnomocników prawnych;
• Przedmiot oraz podsumowanie przyczyn wniosku;
• Określenie sędziego, do którego wniosek jest kierowany;
• Podpis prawnika strony, chyba że prawo stanowi inaczej.

We wniosku należy ująć także wszystkie rzeczywiste szczegóły uzasadniające konieczność pilności działania, aby sędzia egzekucyjny mógł podjąć świadomą decyzję.

Sąd rozpatrujący sprawę wyda swoje orzeczenie w ciągu ośmiu dni od złożenia wniosku.

Powiadomienie o orzeczeniu zostanie przekazane sądowym listem poleconym w ciągu trzech dni od jego wydania.

Apelacje

Zgodnie z artykułem 1419 Kodeksu Postępowania Cywilnego apelację można złożyć przeciwko:

• nakazowi zatwierdzającemu lub odrzucającemu upoważnienia do przeprowadzenia zajęcia zapobiegawczego,
• nakazowi zatwierdzającemu lub odrzucającemu wycofanie tego upoważnienia.

W takich przypadkach wierzyciel może zgłosić apelację w ciągu miesiąca od powiadomienia o decyzji, podczas gdy dłużnik lub którakolwiek z zainteresowanych stron może złożyć sprzeciw strony trzeciej poprzez złożenie nakazu w sądzie, który wydał sporną decyzję.

Jeśli zajęcie zapobiegawcze jest przeprowadzone bez upoważnienia sędziego egzekucyjnego, dłużnik może wezwać przed sąd wierzyciela przeprowadzającego zajęcie, aby uzyskać orzeczenie dotyczące uchylenia zajęcia zgodnie z artykułem 1420 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Ważność

W zasadzie egzekucja wygasa automatycznie po trzech latach od daty nakazu bądź doręczenia powiadomienia o zajęciu, jednak termin ten można przedłużyć, jeśli sędzia egzekucyjny ma ku temu solidne podstawy.

Przedłużenie musi nastąpić z jednostronnego wniosku, pod warunkiem że nie upłynął dotąd pierwszy termin. Sędzia egzekucyjny w wydanym przez siebie nakazie może również wyraźnie ograniczyć czas trwania zajęcia zapobiegawczego lub obwarować je pewnymi warunkami.

Aby uzyskać przedłużenie wierzyciel winien dowieść, że warunek dotyczący pilności podjęcia działania nadal pozostaje spełniony.

W ciągu trzech dni roboczych od zajęcia zapobiegawczego komornik sądowy winien złożyć powiadomienie o zajęciu w Fichier central des avis (Centralnym Rejestrze Powiadomień), scentralizowanej bazie danych dotyczących powiadomień o zajęciach, udzielania pełnomocnictw oraz zbiorowego rozliczania zobowiązań.

Zmiana zajęcia zapobiegawczego na zajęcie w postaci wykonania orzeczenia sądu

Artykuł 1491 Kodeksu Postępowania Cywilnego stanowi:

„Orzeczenie sądu odnoszące się do meritum wniosku ustanawia tytuł egzekucyjny tam, gdzie to stosowne, do kwoty określonej w wydanym orzeczeniu; zwykłe doręczenie powiadomienia dotyczącego tego tytułu zamienia zajęcie zapobiegawcze na zajęcie wynikające z orzeczenia.

 Przepisy te nie naruszają skutku zawieszenia apelacji bądź praw odnoszących się do właściciela w przypadku nakazu sądowego względem ochrony mienia, którego poszukuje właściciel w celu ściągnięcia wierzytelności z osoby trzeciej.

 Jeśli zajęcie jest przedmiotem sporu wniesionego przed sędzią egzekucyjnym w momencie doręczenia powiadomienia dotyczącego ostatecznej decyzji w kwestii sporu, to zajęcie zapobiegawcze jest zmieniane na zajęcie w drodze egzekucji tylko wtedy, gdy powiadomienie doręczone zostaje z decyzją sędziego egzekucyjnego uznającą, że zajęcie jest uprawnione.”

Po orzeczeniu o zmianie zajęcia zapobiegawczego na zajęcie w drodze egzekucji względem dłużnika nie można rozpocząć nowej egzekucji, to znaczy, że w ten sposób można uniknąć dalszych kosztów.

2. Zajęcie dóbr w egzekucji wyroku sądu

Wierzyciel będący w posiadaniu tytułu wykonawczego, może przeprowadzić egzekucję przymusową na majątku dłużnika, aby zaspokoić swoje roszczenie.

Zanim wierzyciel będzie mógł przystąpić do zajęcia w drodze egzekucji zgodnie z procedurą przymusowej egzekucji, musi mieć tytuł wykonawczy, w którym jego roszczenie zostanie uznane za pewne względem określonej kwoty i zapadalności. Może się to odbyć z orzeczenia sędziego bądź nakazu zapłaty, jednak może również być instrumentem dłużnym, wyrokiem arbitrażowym, zagranicznym wyrokiem sądowym z mocą prawną itd.

Tytuł egzekucyjny uznawany jest za przyznanie tytułu do pobrania kosztów egzekucji.

Nakaz zapłaty

Procedura zajęcia dóbr w trybie egzekucji z wyroku sądowego została ujęta w artykule 1499 i kolejnych Kodeksu Postępowania Cywilnego.

„Art. 1499. Jakiekolwiek zajęcie dóbr w drodze egzekucji z wyroku sądowego będzie realizowane przez nakaz zapłaty przekazany dłużnikowi przynajmniej jeden dzień przed zajęciem oraz jeśli tytuł uwzględnia orzeczenie sądowe, doręczenie również tej decyzji, jeśli nie zostało to wykonane wcześniej.”

Zajęcie dóbr w drodze egzekucji z wyroku sądowego jest w związku z tym siłą rzeczy realizowane przez nakaz zapłaty. Jeśli egzekucja tymczasowa tytułu egzekucyjnego jest uznawana przez sędziego zgodnie z artykułem 1398 Kodeksu Postępowania Cywilnego, to nakaz zapłaty zazwyczaj połączony jest z powiadomieniem o wyroku sądowym w postaci „doręczenia pisma procesowego z nakazem zapłaty”. Nakaz zachowuje ważność przez dziesięć lat.

Dłużnik może złożyć sprzeciw względem nakazu, co umożliwia zgłoszenie zażalenia przed sędzią egzekucyjnym, dotyczącego wszelkich błędów proceduralnych w tytule lub jego nieważności. Ze sprzeciwem nie wiąże się termin przedawnienia oraz nie ma on skutku zawieszającego.

Nakaz egzekucji

Powszechne jest zajęcie przez wierzycieli bądź zajęcie z weryfikacją i poszerzeniem zakresu zajętych dóbr

Zanim komornik sądowy przystąpi do wykonywania nakazu egzekucji, najpierw sprawdzi, czy w Centralnym Rejestrze Powiadomień odnotowane zostały inne egzekucje. W takim przypadku komornik sądowy może zdecydować się na sprawdzenie listy zajętych dóbr pod kątem jakichkolwiek brakujących obiektów bądź poszerzyć listę, aby zawrzeć na niej te obiekty — zgodnie z artykułem 1524 Kodeksu Postępowania Cywilnego — zamiast kontynuowania zajęcia. Pozwala to uniknąć wysokich kosztów związanych z zajęciem.

Po złożeniu wniosku o uwierzytelnioną kopię poprzedniego zajęcia, które zostało przeprowadzone, mogą zostać podjęte dwie procedury:

„Art. 1524. Każdy sprzeciwiający się wierzyciel [inny wierzyciel] posiadający tytuł wykonawczy, na podstawie którego doręczony został nakaz zapłaty, może uzyskać uwierzytelnioną kopię poprzedniego zajęcia, które zostało przeprowadzone, a nie zostało jeszcze uchylone i nie zostało zakwestionowane na drodze prawnej przez pośrednika komornika sądowego wyznaczonego przez wierzyciela. Uwierzytelniona kopia zostanie doręczona przez komornika sądowego, który przeprowadził zajęcie zgodnie z wymaganymi czynnościami ujętymi poniżej.

 Wierzyciel, o którym była mowa w powyższym akapicie, aby poszerzyć listę, może sprawdzić ruchomości i śledzić zmiany na liście zajętego majątku, która została mu przekazana a także może zająć pominięty majątek. Jeśli licytacja nie odbędzie się w wyznaczonym terminie, strona dokonujące zajęcia po takiej weryfikacji i poszerzeniu, bez sporządzania jakiegokolwiek wniosku dotyczącego nabycia praw, będzie ją kontynuować za pośrednictwem komornika sądowego, którego do tego celu wyznaczyła.

 Wierzyciel, o którym mowa w pierwszym akapicie, może także, bez podejmowania działań dotyczących nabycia prawa, zlecić egzekucję swoich praw komornikowi sądowemu, którego wyznaczył na podstawie uwierzytelnionej kopii poprzedniego zajęcia, które nie zostało dotąd uchylone i nie jest kwestionowane przez prawo, pod warunkiem, że zajęcie to miało miejsce nie więcej niż trzy lata wcześniej.

 Raport z zajęcia wraz z weryfikacją i poszerzeniem zostanie złożony w Rejestrze Powiadomień w postaci powiadomienia o zajęciu, jak stanowi artykuł 1390, §1.

Zajęcie oraz tam, gdzie ma to zastosowanie, zajęcia poprzez weryfikację oraz poszerzenie będą w mocy do czasu zatwierdzenia przejęcia władztwa przez wszystkich wierzycieli wykonujących lub sprzeciwiających się zajęciu na podstawie egzekwowalnego prawa, na mocy którego doręczony już został ten nakaz zapłaty; rolą sędziego będzie rozstrzygnięcie wszelkich możliwych sporów.

Wierzyciel, o którym mowa powyżej w akapicie 3, musi w pierwszym dokumencie określającym datę licytacji, w oparciu o uwierzytelnioną kopię poprzedniego zajęcia, w sposób jednoznaczny powiadomić dłużnika, pod rygorem unieważnienia, iż czynności zostały przeprowadzone na podstawie poprzedniego zajęcia, które nie zostało dotąd uchylone ani zakwestionowane przez prawo, oraz obowiązany jest do doręczenia uwierzytelnionej kopii, która została w tym celu wydana, pod rygorem unieważnienia. Pomiędzy doręczeniem powiadomienia dotyczącego tego pierwszego dokumentu, począwszy od dnia licytacji w oparciu o uwierzytelnioną kopię zajęcia, o którym powiadomienie zostało doręczone wcześniej, a datą licytacji upłynąć musi przynajmniej miesiąc. W tym przypadku pośredniczący komornik sądowy przekazuje wspólne powiadomienie o zajęciu do Rejestru Powiadomień w ciągu najpóźniej trzech dni roboczych po zakończeniu negocjacji, zgodnie z artykułem 1390 §1. Powiadomienie dotyczące zajęcia zawiera, poza datą poprzedniego zajęcia, szczegóły dotyczące wierzyciela realizującego poprzednie zajęcie, jak i te związane z komornikiem sądowym przeprowadzającym zajęcie.

Komornicy sądowi, którzy doręczyli powiadomienie o zajęciu, będą obowiązani do prowadzenia rejestru zawierającego numery, pod którymi umieszczać będą uwierzytelnione kopie wydawane wierzycielom, o których mowa w paragrafie 3. Ci ostatni mogą wykorzystać tę uwierzytelnioną kopię jedynie podczas wykorzystywania egzekwowalnego prawa, o co wnioskowano.”

Zwykła procedura zajęcia

Pomiędzy doręczeniem nakazu zapłaty a zajęciem musi upłynąć przynajmniej jeden dzień.

Ten okres oczekiwania nie ulega przedawnieniu, pod rygorem nieważności.

Komornik sądowy przed zajęciem stawi się pod danym adresem i podejmie czynności umożliwiające wejście do mieszkania. Jeśli osoby znajdujące się w środku będą uniemożliwiały dostęp i spodziewane są trudności, może on zwrócić się o pomoc do ślusarza oraz organów ścigania, które udzielą mu wsparcia. Wezwane osoby/służby nie mogą działać wedle własnego uznania.

Komornik sądowy może sprawdzić wszystkie pomieszczenia oraz sporządzić notatkę dotyczącą ruchomości, które będzie w stanie zauważyć nawet bez wchodzenia do pomieszczenia.

Na podstawie artykułu 1501 Kodeksu Postępowania cywilnego komornikowi sądowemu muszą towarzyszyć dorośli świadkowie pod rygorem unieważnienia powiadomienia o zajęciu. Rolę świadka zgodnie z prawem może pełnić ślusarz bądź współpracownik komornika sądowego. Podczas zajęcia wierzyciel nie może być ani obecny, ani przez nikogo reprezentowany.

Przy założeniu, że wierzyciel ma prawo do przejęcia własności dłużnika, miejsce zajęcia w zasadzie nie ma znaczenia. Komornik sądowy może na przykład zająć pojazd na drodze publicznej.

Nakaz egzekucji może także zostać zrealizowany na terenie osoby trzeciej, zamiast pod adresem dłużnika (wymieniony w ewidencji ludności); należy dokonać rozróżnienia pomiędzy tym a zajęciem, a także zajęciem wartości niematerialnej takiej, jak roszczenia. Względem powyższego, patrz E-notatka 4.

W tym celu wierzyciel musi złożyć wniosek, aby otrzymać upoważnienie od sędziego egzekucyjnego.

Komornik sądowy sporządza szczegółową notatkę dotyczącą zajętych ruchomości, którą dołącza do raportu zajęcia.

Raport musi uwzględniać obowiązkowe szczegóły określone artykułami 43 i 1389 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Zajęcie nie pociąga za sobą usunięcia elementów majątku ani przeniesienia prawa własności. Komornik sądowy, jeśli to konieczne, może założyć plomby na sejf. W raporcie zajęcia wpisane zostanie miejsce, data i godzina licytacji.

„Art. 1512. Jeśli zajęcie przeprowadzane jest pod adresem dłużnika bądź w miejscu jego pobytu, kopia raportu zostanie pozostawiona mu na miejscu wraz z podpisami osób, które podpisały oryginał; w przypadku gdy dłużnik jest nieobecny, kopia zostanie mu przesłana lub złożona zgodnie z tym, co stanowią artykuły 35 i 38. osoba wezwana przez komornika sądowego, na podstawie artykułu 1504, kontrasygnuje raport bez opłaty.

 Kopia raportu zostanie doręczona dłużnikowi, jeśli zajęcie przeprowadzane jest z dala od miejsca zamieszkania dłużnika oraz pod jego nieobecność; zajęcie nie będzie skuteczne, dopóki dokument nie zostanie doręczony, a termin licytacji będzie liczony od chwili doręczenia.

Dzięki temu istnieje gwarancja, że dłużnik zawsze zostanie poinformowany o zajęciu majątku, którym nie może już swobodnie dysponować, oraz o utracie uprawnień do czerpania korzyści z tych elementów majątku. Dłużnik nadal obowiązany jest do zarządzania elementami zajętego majątku z należytą starannością i uwagą. Mając na uwadze powyższe, elementy majątku muszą zostać odpowiednio szczegółowo („precyzyjnie i drobiazgowo”) opisane w raporcie.

Jeśli komornik sądowy nie znajdzie żadnych dóbr w miejscu zajęcia lub jeśli będą to dobra o minimalnej wartości, sporządzi on raport nulla bona , dzięki czemu zawsze będzie dysponował zapisem czynności, które wykonał.

Dłużnik otrzyma kopię raportu zajęcia bądź raport nulla bona. W ciągu trzech dni od zajęcia zostanie przesłane do Centralnego Rejestru Powiadomień także powiadomienie o zajęciu.

Upłynąć musi przynajmniej okres jednego miesiąca od doręczenia raportu zajęcia, zanim będzie mogła odbyć się licytacja.

Wnioski o zastosowanie środków tymczasowych

Istnieją nadal różne formy odwołań dla wszystkich zainteresowanych stron, umożliwiające im składanie zażaleń w toku egzekucji.

Sprzeciw ze strony innych wierzycieli

Inni wierzyciele mogą złożyć sprzeciw dotyczący wypłaty przychodów z licytacji, zgodnie z artykułem 1515 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Paragraf pierwszy artykułu 1628 Kodeksu Postępowania Cywilnego stanowi:

„Jedynie bezsporne roszczenia bądź te zabezpieczone prawem, łącznie z tytułem prywatnym, mogą być brane pod uwagę podczas podziału dochodu, do uzasadnionej w ten sposób kwoty.

Wierzyciel należności tego rodzaju może przekazać notę sprzeciwu do Centralnego Rejestru Powiadomień za pośrednictwem komornika sądowego.

Poprzez sprzeciw może podkreślić swoje prawa i podjąć kroki mające na celu zapewnienie, że jego roszczenie zostanie uwzględnione w aktach lub w dalszym biegu zajęcia oraz w wypadku rozdziału przychodów z licytacji między wierzycieli.

W ten sposób egzekucja nabiera charakteru zbiorowego.

Działania mające na celu ustalenie tytułu

Procedura ustalania własności elementów majątku, która może zostać wszczęta na mocy artykułu 1514 Kodeksu Postępowania Cywilnego, jest opisana powyżej.

Wniosek do sędziego o uchylenie decyzji w sprawie zajęcia

Artykuł 1498 Kodeksu Postępowania Cywilnego stanowi, co następuje:

„W wypadku trudności z egzekucją dowolna zainteresowana strona może wnieść do sędziego skargę, choć skorzystanie z tego prawa nie będzie skutkować zawieszeniem postępowania.

Sędzia w uzasadnionych przypadkach zarządzi uchylenie zajęcia.”

Strona wnosząca o uchylenie decyzji musi wnieść sprawę do sędziego wnioskiem wszczynającym postępowanie. Sędzia może wydać decyzję dotyczącą:

• Legalności egzekucji: istnienia i wykonania tytułu egzekucyjnego, zwolnienia elementów majątku od zajęcia, naruszeń procedury zajęcia itp.;
• Prawidłowość procedury wywłaszczenia: wszelkie nieważności mogące naruszać ważność procedury, a w szczególności nieważność polecenia zapłaty lub zajęcia w wyniku niedopełnienia wymogów proceduralnych i niedotrzymania terminów, takich jak:
• Trudności związane z licytacją, na przykład jej miejsce, godzina oraz upublicznienie itd.

Komornik sądowy nie może być zaangażowany w procedurę chyba, że jego odpowiedzialność jest przedmiotem sporu.

Licytacja

Pomiędzy doręczeniem raportu z zajęcia a licytacją musi upłynąć przynajmniej miesiąc.

Okres ten może być korzystny dla obydwu, dłużnika, wobec którego podejmowane są czynności egzekucyjne, oraz wierzyciela: dłużnik dostaje ostatnią szansę na uregulowanie swojego długu przed rzeczywistym wywłaszczeniem, a wierzyciel może upublicznić informację o licytacji odpowiednio wcześnie.

Sprzedaż przez prywatną umowę kupna-sprzedaży

Od roku 1993 dłużnicy są uprawnieni do inicjowania działań dotyczących licytacji swojego majątku poprzez umowę prywatną zawartą ze swoją rodziną bądź przyjaciółmi oraz do spłacenia swoich wierzycieli z uzyskanego dochodu (artykuł 1526bis Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Jest to działanie, które czyni prawo związane z egzekucjami bardziej przyjaznym, umożliwiając dłużnikowi zorganizowanie dla rodziny bądź przyjaciół możliwości zakupu zajętych elementów majątku w taki sposób, aby koszty zostały utrzymane na niskim poziomie.

W tym celu w ciągu dziesięciu dni od dostarczenia raportu zajęcia musi złożyć wniosek do komornika sądowego, który określi, czy propozycja jest zadowalająca. Niniejszy termin został ustanowiony pod rygorem nieważności. Nie ma żadnego wymogu dotyczącego formy propozycji składanej przez dłużnika, co do którego podjęte zostały czynności związane z zajęciem, jednak musi być ona dostatecznie precyzyjna.

Komornik sądowy może odrzucić propozycję dłużnika, jeśli przewidywany dochód nie jest proporcjonalny do zajętego długu. W przypadku sporu dotyczącego zastosowania tego warunku wierzyciel zawsze może zwrócić się do sędziego egzekucyjnego, by ten zapobiegł licytacji publicznej. Tego typu sprzeciw nie skutkuje zawieszeniem.

Po zaakceptowaniu oferty cena zakupu musi zostać zapłacona w ciągu ośmiu dni.

Licytacja z nakazu sądu

Jeśli nie może zostać zrealizowana licytacja poprzez prywatną umowę kupna-sprzedaży, a dług nie może zostać spłacony przez dłużnika, przeciwko któremu zostały podjęte czynności egzekucyjne, w takim przypadku wierzyciel może przeprowadzić licytację z wyroku sądowego.

Rolę komornika sądowego określa artykuł 226 Kodeksu Rejestracji, Hipoteki oraz Opłat Sądowych:

„Wyposażenie wnętrz, towary, drewno, owoce, plony oraz wszelkie inne rzeczowe aktywa trwałe mogą zostać zlicytowane na publicznej aukcji jedynie w obecności i przez notariusza lub komornika sądowego.

Jednakże państwo, obwody, gminy oraz instytucje publiczne mogą zorganizować publiczną licytację swoich ruchomości, przeprowadzaną przez swojego przedstawiciela.”

W związku z powyższym ustawodawca wyznaczył komornikowi sądowemu kluczową rolę w koordynacji publicznej licytacji ruchomości.

Raport zajęcia uwzględnia datę, godzinę oraz miejsce licytacji. Jeśli licytacja ma się odbyć innego dnia, należy o tym poinformować dłużnika poprzez doręczenie mu powiadomienia za pośrednictwem komornika sądowego bądź listem poleconym, przynajmniej cztery dni przed licytacją.

Publiczna licytacja ruchomości zostanie ogłoszona poprzez rozwieszenie plakatów w miejscu licytacji z przynajmniej trzydniowym wyprzedzeniem. Na plakacie, który zostanie przekazany także dłużnikowi, umieszczona zostanie data, godzina i miejsce licytacji. Licytacja zostanie również ogłoszona w prasie.

Zgodnie z artykułem 1522 Kodeksu Postępowania Cywilnego licytacja zostanie przeprowadzona w sali aukcyjnej komornika sądowego w okręgu, w którym znajduje się miejsce zajęcia. Powyższy artykuł stanowi, że jeśli brak jest wspomnianej sali aukcyjnej, licytacja winna odbyć się w pomieszczeniu w lokalizacji, gdzie przeprowadzane są aukcje (publiczne).

Komornik sądowy zorganizuje publiczną licytację dóbr, które zostaną sprzedane na licytacji oferentowi oferującemu najwyższą cenę, płatnością dokonywaną w gotówce. Komornik sądowy sporządzi raport z licytacji, w którym określi, czy dłużnik był obecny, wymieni nabywców, ceny zakupu oraz zlicytowane przedmioty.

Komornik sądowy otrzyma zapłaconą mu w gotówce cenę zakupu, za którą będzie osobiście odpowiedzialny. Licytacja będzie kontynuowana do chwili, gdy dochód okaże się wystarczający do wypłacenia kwot należnych wierzycielowi dokonującemu zajęcia, jak również wierzycielom, którzy do niego dołączyli.