Przepisy regulujące egzekucję z ruchomości

Egzekucję z ruchomości regulują art. 844 kpc-879 kpc. Przepisy dotyczące egzekucji z ruchomości stosuje się odpowiednio do egzekucji ze zwierząt, jeżeli nie jest to sprzeczne z przepisami dotyczącymi ochrony zwierząt (art. 844 [1] kpc).

Pojęcie ruchomości

Polski Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia ruchomości. Artykuł 46 § 1 kc określa rzeczy, które są nieruchomościami. Są to:

• Grunty
• budynki trwale z gruntem związane
• części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Przyjmuje się, iż ruchomością jest wszystko to co nie jest nieruchomością, ani też częścią składową nieruchomości.

Ruchomościami nie są:

• ciecze, gazy w stanie wolnym (woda, powietrze) - po umiejscowieniu ich w zamkniętym naczyniu stają się ruchomościami
• niewydobyte złoża minerałów - po wydobyciu kopaliny stają się ruchomościami
• dzikie zwierzęta żyjące na wolności (ptaki, zwierzęta lądowe, zwierzęta wodne) - po udomowieniu stają się ruchomościami
• dobra osobiste określone w art. 23 Kodeksu cywilnego
• dobra będące przedmiotem praw autorskich (dzieła literackie, naukowe, artystyczne)
• znaki towarowe
• energia (różne jej postacie - atomowa, elektryczna)
• dobra określone w prawie własności przemysłowej takie jak wzory użytkowe, wynalazki.

Egzekucja z ruchomości

1. Właściwość komornika sądowego w egzekucji z ruchomości

Egzekucja z ruchomości należy do komornika tego sądu, w którego okręgu znajdują się ruchomości, chyba że wierzyciel korzysta z prawa wyboru komornika. Prawo to pozwala wierzycielowi wybrać komornika do przeprowadzenia egzekucji z pominięciem właściwości miejscowej na podstawie i w granicach określonych w art. 8 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

2. Zajęcie ruchomości

Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie.

Zająć można ruchomości dłużnika :

• będące w jego władaniu,
• bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję,
• będące we władaniu osoby trzeciej, ale tylko wówczas, gdy:
• a) osoba ta zgadza się na ich zajęcie
• b) albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika
• c) oraz w wypadkach wskazanych w ustawie.

W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba że przedstawi ona dowód, że ruchomości są jej własnością.

Nie należy zajmować więcej ruchomości ponad te, które są potrzebne do zaspokojenia należności i kosztów egzekucyjnych.

3. Egzekucja z części ułamkowej ruchomości

Egzekucja z ułamkowej części rzeczy ruchomej będącej wspólną własnością kilku osób odbywa się w sposób przewidziany dla egzekucji z ruchomości, z zastrzeżeniem, że sprzedaży podlega tylko udział dłużnika. Innym współwłaścicielom przysługuje łącznie prawo żądania, aby cała rzecz została sprzedana. W przypadku żądania przez współwłaścicieli zajętej rzeczy ruchomej dokonania sprzedaży całej rzeczy, uzyskana cena sprzedaży ulega podziałowi w następujący sposób:

• w części odpowiadającej udziałowi dłużnika przypadnie wierzycielowi
• w pozostałej części współwłaścicielom.

4. Protokół zajęcia ruchomości

Komornik dokonuje zajęcia przez wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia. Odpis protokołu zajęcia należy doręczyć :

• dłużnikowi
• oraz współwłaścicielom zajętej ruchomości, którzy nie są dłużnikami.

Zgodnie z treścią art. 763 kpc komornik zawiadamia stronę o każdej dokonanej czynności, o której terminie nie była zawiadomiona i przy której nie była obecna. W związku z powyższym odpis protokołu zajęcia należy doręczyć również wierzycielowi.

Dłużnik powinien przy zajęciu, a jeżeli jest nieobecny, niezwłocznie po otrzymaniu odpisu protokołu zajęcia, wymienić komornikowi znajdujące się w jego władaniu ruchomości, do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji, ze wskazaniem adresów tych osób. Komornik zawiadomi o zajęciu osoby wskazane przez dłużnika.

5. Skutki zajęcia ruchomości

Zajęcie ma ten skutek, że rozporządzenie ruchomością dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy. Jeżeli dłużnik rozporządził ruchomością po jej zajęciu, komornik prowadzi egzekucję w dalszym ciągu przeciwko nabywcy, którego poinformuje o stanie postępowania egzekucyjnego. O poinformowaniu nabywcy komornik uczyni wzmiankę w aktach sprawy. Przepis ten nie narusza przepisów o ochronie nabywcy w dobrej wierze.

6. Przerwanie zajęcia ruchomości

Jeżeli komornik przerywa zajęcie, powinien stosownie do okoliczności poczynić kroki zapobiegające usunięciu ruchomości jeszcze nie zajętych.

7. Obecność wierzyciela przy zajęciu

Wierzyciel może żądać, aby zajęcie nastąpiło w jego obecności. W tym wypadku komornik zawiadomi go o terminie, w którym zajęcie ma być dokonane. Jeżeli wierzyciel nie stawi się w wyznaczonym terminie, komornik dokona zajęcia w jego nieobecności.

Jeżeli komornik bez zawiadomienia wierzyciela dokonał zajęcia w jego nieobecności, wierzyciel może żądać sprawdzenia zajęcia z jego udziałem.

8. Ponowne zajęcie ruchomości

Jeżeli zajęte już ruchomości mają być zajęte na zaspokojenie innej jeszcze wierzytelności, komornik dokona nowego zajęcia przez zaznaczenie go w protokole pierwszego zajęcia. Wierzyciel może żądać, aby komornik sprawdził ruchomości zajęte na podstawie protokołu; sprawdzenie to komornik stwierdzi w tym protokole.

9. Zajęcie pieniędzy

Z zajętych pieniędzy komornik zaspokoi wierzycieli, a jeżeli nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, złoży je na rachunek depozytowy sądu w celu podziału. Złożenie na rachunek depozytowy sądu nastąpi również wówczas, gdy zgłoszono zarzut, że osobie trzeciej przysługuje do zajętych pieniędzy prawo stanowiące przeszkodę do wydania ich wierzycielowi. Sąd postanowi wydać pieniądze wierzycielowi, jeżeli w ciągu miesiąca od złożenia ich na rachunek depozytowy sądu nie będzie złożone orzeczenie właściwego sądu zwalniające od zajęcia lub wstrzymujące wydanie pieniędzy. Na postanowienie sądu co do wydania pieniędzy przysługuje zażalenie. Postanowienie staje się wykonalne dopiero z chwilą uprawomocnienia się.

10. Oszacowanie zajętych ruchomości

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, komornik oznacza wartość zajętych ruchomości i umieszcza ją w protokole zajęcia. Komornik oznacza wartość zajętych ruchomości podczas zajęcia. W protokole zajęcia należy wpisać wartość każdej zajętej ruchomości odrębnie. Komornik nie dokonuje zbiorowego oszacowania zajętych ruchomości. Komornik dokonuje oszacowania sam kierując się swoim doświadczeniem. Jeżeli okoliczności wykluczają samodzielne oszacowanie przez komornika sądowego (brak wiedzy specjalistycznej), oszacowania dokonuje biegły.

Komornik zobowiązany jest do powołania biegłego w przypadku:

• złożenia przez wierzyciela lub dłużnika zarzutów na oszacowanie (niedoszacowanie lub przeszacowanie ruchomości)
• oszacowania zajętych przedmiotów o wartości historycznej i artystycznej
• oszacowania wyrobów ze złota i platyny z wyjątkiem przedmiotów użytkowych.

Biegłym dokonującym oszacowania zajętej ruchomości może być wyłącznie stały biegły sądowy z listy biegłych sądowych prowadzonej przez prezesa sądu okręgowego. Jeżeli wśród stałych biegłych sądowych nie ma biegłego wymaganej specjalności, komornik zwróci się do sądu o wyznaczenie biegłego i odebranie od niego przyrzeczenia.

Na oszacowanie dokonane przez komornika sądowego przysługuje skarga. Skargę wnosi się do komornika przy zajęciu ruchomości, a gdyby to nie było możliwe, do dnia licytacji. Skutkiem tak złożonej skargi jest konieczność powołania biegłego do oszacowania. Na oszacowanie dokonane przez biegłego przysługuje skarga na czynność komornika do sądu rejonowego. Legitymowanymi do złożenia skargi są:

• wierzyciel
• dłużnik
• prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacja społeczna.

11. Oznakowanie zajętych ruchomości

Na każdej zajętej ruchomości komornik umieści znak ujawniający na zewnątrz jej zajęcie, a jeżeli to nie jest możliwe, ujawni je w inny sposób.

12. Dozór nad zajętymi ruchomościami

Zajęte ruchomości komornik pozostawi we władaniu osoby, u której je zajął. Jednakże z ważnych przyczyn komornik może w każdym stadium postępowania oddać zajęte ruchomości pod dozór innej osobie, nie wyłączając wierzyciela, choćby to było połączone z koniecznością ich przeniesienia. Osoby te pełnią obowiązki dozorcy. Komornik doręcza im protokół zajęcia.

Obowiązki dozorcy zajętych ruchomości

Dozorca lub dłużnik, któremu powierzono dozór, obowiązani są przechowywać oddane im pod dozór ruchomości z taką starannością, aby nie straciły na wartości, i oddać je na wezwanie komornika lub stosownie do orzeczenia sądu albo na zgodne wezwanie obu stron. Jeżeli dozorca lub dłużnik zobowiązany do wydania ruchomości ich nie oddaje, komornik mu je odbiera.

Dozorca obowiązany jest zawiadomić komornika o zamierzonej zmianie miejsca przechowania ruchomości.

Odpowiedzialność dozorcy

Dozorca nie odpowiada za :

• pogorszenie,
• uszkodzenie,
• zniszczenie

lub zaginięcie zajętych ruchomości, jeżeli wykonywał dozór z taką starannością, aby ruchomości nie straciły na wartości.

Dłużnikowi nie przysługuje roszczenie do wierzyciela z powodu uszkodzenia lub zaginięcia zajętych ruchomości podczas ich przewożenia, przesyłki lub przechowywania u dozorcy.

Wynagrodzenie dozorcy zajętych ruchomości

Dozorca może żądać

• zwrotu wydatków związanych z przechowywaniem
• oraz wynagrodzenia za dozór odpowiednio do poniesionych trudów.

Prawo do wynagrodzenia za sprawowanie dozoru oraz prawo zwrotu wydatków związanych z przechowywaniem nie przysługują:

• dłużnikowi
• rodzinie dłużnika wspólnie z nim mieszkającej
• osobie trzeciej, u której rzecz zajęto.

Sumę wydatków i wysokość wynagrodzenia ustala komornik, o czym zawiadamia strony i dozorcę. Na postanowienie sądu co do zwrotu wydatków i wynagrodzenia dozorcy przysługuje zażalenie.

Zmiana dozorcy zajętych ruchomości

Komornik może z ważnych przyczyn zwolnić dozorcę i ustanowić innego.

Zmianę dozorcy komornik zarządzi po wysłuchaniu stron, chyba że natychmiastowa zmiana jest konieczna.

Dozór dłużnika i osoby trzeciej nad zajętymi ruchomościami

Jeżeli zajęte ruchomości pozostawiono w pomieszczeniu należącym do dłużnika i dozór powierzono jemu samemu lub członkowi jego rodziny razem z nim mieszkającemu, mają oni prawo zwykłego używania rzeczy, byleby przez to rzecz nie straciła na wartości. Również osoba trzecia, pod której dozorem komornik pozostawił zajęte u niej ruchomości dłużnika, może ich używać, jeżeli jest do tego uprawniona.

Rachunek z dochodów

Jeżeli rzecz oddana pod dozór osobie nie uprawnionej do korzystania z niej (osoba inna niż wymieniona w pkt. 12.5) przynosi dochód, dozorca obowiązany jest po ustaniu dozoru złożyć komornikowi rachunek z dochodów. Czysty dochód po potrąceniu wydatków zostanie złożony na rachunek depozytowy sądu. Z uzyskanego w ten sposób dochodu pokrywa się przede wszystkim wynagrodzenie dozorcy, resztę zaś dołącza się do sumy uzyskanej z egzekucji, a w razie umorzenia egzekucji, wypłaca się dłużnikowi.

13. SPRZEDAż RUCHOMOśCI

Sprzedaż zajętych ruchomości nie może nastąpić wcześniej niż siódmego dnia od daty zajęcia.

Sprzedaż zajętych ruchomości może nastąpić bezpośrednio po zajęciu, jeżeli:

• ruchomości ulegają łatwo zepsuciu albo sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby nadmierne koszty;
• zajęto inwentarz żywy, a dłużnik odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór.

Sprzedaż bezpośrednio po zajęciu stanowi sytuację wyjątkową. Komornik ocenia, czy zachodzą okoliczności umożliwiające taką sprzedaż.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa wyróżniamy kilka sposobów sprzedaży zajętych ruchomości. Są to:

• sprzedaż z wolnej ręki
• sprzedaż przedsiębiorstwu handlowemu
• sprzedaż komisowa
• sprzedaż licytacyjna
• przejęcie na własność rzeczy ruchomych przez wierzyciela egzekwującego.

Zajęte ruchomości mogą podlegać sprzedaży z zastosowaniem kilku następujących po sobie sposobów w zależności od rodzaju ruchomości, złożonych wniosków lub decyzji komornika sądowego.

O sposobie sprzedaży ruchomości decyduje:

• rodzaj ruchomości
• konieczność złożenia wniosku przez stronę lub brak takiej konieczności
• rezultat zastosowanego sposobu sprzedaży umożliwiający zastosowanie innego trybu sprzedaży.

Sprzedaż wymagająca wniosku:

sprzedaż przedsiębiorstwu handlowemu:

• wniosek wierzyciela
• lub wniosek dłużnika

Sprzedaż komisowa :

• wniosek wierzyciela

Przejęcie na własność rzeczy ruchomych przez wierzyciela egzekwującego:

• wniosek wierzyciela

Sprzedaż wymagająca zgody stron:

sprzedaż z wolnej ręki:

• zgoda dłużnika
• zgoda wierzycieli

Sprzedaż z wolnej ręki - art. 864 [1] kpc

Komornik może sprzedać ruchomości z wolnej ręki, jeżeli dłużnik wyraził na to zgodę i określił minimalną cenę zbycia. Sprzedaż nie może nastąpić wcześniej niż po czternastu dniach od dnia oszacowania ruchomości. Sprzedaż może nastąpić tylko wtedy, gdy wierzyciele wyrazili na to zgodę. W praktyce sprzedaż z wolnej ręki nie jest częstą formą sprzedaży.

Sprzedaży z wolnej ręki nie podlegają:

• ruchomości ulegające łatwo zepsuciu
• ruchomości, w przypadku których sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby nadmierne koszty
• inwentarz żywy w przypadku, gdy dłużnik odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór
• przedmioty ze złota i platyny z wyjątkiem przedmiotów użytkowych
• przedmioty ze złota i platyny niezdatne do użytku
• dewizy zajęte w toku egzekucji.

Przesłanki sprzedaży z wolnej ręki określa artykuł 864 [1] kpc. Sprzedaż z wolnej ręki jest możliwa gdy:

• dłużnik wyraził zgodę na taką formę sprzedaży
• dłużnik określił minimalną cenę zbycia
• wierzyciele wyrazili na to zgodę.

Podkreślić należy, iż powyższe przesłanki mają zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy przepisy prawa nie wykluczają sprzedaży z wolnej ręki w stosunku do danego rodzaju ruchomości.

Uwagi:

• z wolnej ręki komornik może sprzedać ruchomości używane oraz nieużywane
• zgoda dłużnika oraz wierzyciela na sprzedaż z wolnej ręki powinna być wyrażona na piśmie (może być również złożona do protokołu sporządzanego przez komornika)
• przepisy kpc nie precyzują w jaki sposób dłużnik ustala cenę minimalną, nie wskazują również granic wysokości ceny zbycia
• ruchomości niesprzedane z wolnej ręki komornik sprzedaje w drodze licytacji publicznej

Sprzedaż w trybie art. 865 § 1 kpc - sprzedaż przedsiębiorstwu handlowemu

Zajęte ruchomości : 1) nieużywane, 2.) oraz stanowiące przedmiot obrotu handlowego (przesłanki wymienione w pkt. 1 i 2 muszą być spełnione łącznie) komornik na wniosek strony może sprzedać przedsiębiorcy prowadzącemu obrót takimi ruchomościami. Sprzedaż odbywa się po cenach hurtowych, a gdy takie ceny nie zostaną udokumentowane, po cenach o 25% niższych od wartości szacunkowej ruchomości. Wartość szacunkową ustala komornik podczas zajęcia ruchomości. Może ona również wynikać z operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego sądowego.

Podkreślić należy, iż sprzedaż w tym trybie wymaga wniosku strony. Komornik nie może dokonać takiej sprzedaży z urzędu.

Ruchomości niesprzedane przedsiębiorstwu handlowemu podlegają sprzedaży licytacyjnej, o ile wierzyciel nie złoży wniosku o sprzedaż komisową.

Sprzedaż zajętych ruchomości wymagających zezwolenia - art. 866 [1] kpc

Komornik sprzedaje zajęte ruchomości, których sprzedaż wymaga zezwolenia ( np. napoje alkoholowe, broń, amunicja, farmaceutyki, leki) :

• za pośrednictwem przedsiębiorstwa posiadającego takie zezwolenie
• albo temu przedsiębiorstwu.

Sprzedaż następuje po cenach hurtowych, a gdy ceny takie nie zostaną udokumentowane, po cenach o 25% niższych od wartości szacunkowej ruchomości. Wartość szacunkową ustala komornik podczas zajęcia ruchomości. Może ona również wynikać z operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego sądowego.

Ruchomości wymagające zezwolenia nie mogą być sprzedane:

• z wolnej ręki
• w trybie licytacji
• W przypadku ruchomości wymagających zezwolenia możliwa jest sprzedaż komisowa. Komisant musi posiadać zezwolenie na sprzedaż tego typu ruchomości.

Sprzedaż ruchomości o wartości historycznej lub artystycznej - art. 866 [2] § 1 kpc oraz wyrobów ze złota i platyny ( z wyjątkiem przedmiotów użytkowych) - art. 866 [2] § 2 kpc

Przedmioty o wartości historycznej lub artystycznej mogą być sprzedane za pośrednictwem przedsiębiorstwa zajmującego się ich obrotem albo państwowemu muzeum, bibliotece, archiwum lub ośrodkowi badań i dokumentacji. Mogą również zostać sprzedane z wolnej ręki zgodnie z art. 864 [1] kpc. W przypadku nieskutecznej sprzedaży z wolnej ręki komornik może skierować przedmioty o wartości historycznej lub artystycznej do sprzedaży komisowej ( o ile wierzyciel złoży taki wniosek) lub zastosować sprzedaż licytacyjną.

Do oszacowania zajętych przedmiotów o wartości historycznej lub artystycznej komornik powołuje biegłego.

W tym trybie podlegają sprzedaży:

• nieużywane przedmioty o wartości historycznej lub artystycznej
• używane przedmioty o wartości historycznej lub artystycznej.

Ruchomości o wartości historycznej lub artystycznej mogą być sprzedane również:

• z wolnej ręki
• w drodze sprzedaży komisowej
• w drodze sprzedaży licytacyjnej w sytuacji, gdy komornikowi nie udało się sprzedać ich za pośrednictwem przedsiębiorstwa zajmującego się ich obrotem albo państwowemu muzeum, bibliotece, archiwum lub ośrodkowi badań i dokumentacji.

Wyroby ze złota i platyny, z wyjątkiem przedmiotów użytkowych, oraz przedmioty ze złota lub platyny niezdatne do użytku komornik sprzedaje :

• przedsiębiorstwu jubilerskiemu
• lub innemu przedsiębiorstwu zajmującemu się obrotem lub przerobem metali szlachetnych.
• Sprzedaż w/w ruchomości możliwa jest wyłącznie podmiotom wyżej wskazanym, wykluczona jest sprzedaż z wolnej ręki oraz sprzedaż licytacyjna.

Co do kwestii ceny sprzedaży zastosowanie ma tutaj art. 865 § 1 kpc, który wskazuje, że komornik może sprzedać wyroby ze złota i platyny przedsiębiorcy prowadzącemu obrót takimi ruchomościami po cenach hurtowych, a gdy takie ceny nie zostaną udokumentowane, po cenach o 25% niższych od wartości szacunkowej ruchomości. Komornik zobligowany jest przepisami prawa do powołania biegłego do oszacowania przedmiotów ze złota i platyny.

Sprzedaż zajętych dewiz - art. 866 [2] § 3 kpc

Dewizami są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych - Prawo dewizowe z dnia 27 lipca 2002r. (Dz. U. Nr 141, poz. 1178).

Zajęte dewizy komornik sprzedaje:

• Bankowi
• lub innemu przedsiębiorcy zajmującemu się ich kupnem - działalność kantorowa to regulowana działalność gospodarcza polegająca na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży. Wymaga wpisu do rejestru działalności kantorowej.

Cena zbycia nie może być niższa od kursu kupna waluty obcej w złotych przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym datę sprzedaży. Zajęte dewizy mogą być sprzedane wyłącznie podmiotom określonym w pkt.1 oraz pkt.2.

Sprzedaż komisowa zajętych ruchomości - art. 867 § 4 kpc

Sprzedaży komisowej mogą podlegać następujące ruchomości:

• niewymienione w art. 865 § 1 kpc ( czyli nieużywane ruchomości niestanowiące przedmiot obrotu handlowego oraz ruchomości używane stanowiące i niestanowiące przedmiot obrotu handlowego)
• lub niesprzedane w trybie przewidzianym w art. 865 § 1 kpc (czyli niesprzedane przedsiębiorstwu handlowemu ruchomości nieużywane stanowiące przedmiot obrotu handlowego).

Sprzedaż komisowa jest sprzedażą fakultatywną. Wymaga wniosku wierzyciela. Złożenie wniosku przez wierzyciela może nastąpić w każdym etapie egzekucji z ruchomości. Cenę, za którą należy sprzedać ruchomość ustala się w wysokości wartości szacunkowej. Jeżeli ruchomość nie zostanie po tej cenie sprzedana w ciągu miesiąca, komisant może obniżyć cenę sprzedażną o 25%. Z uzyskanej ceny sprzedażnej potrąca się prowizję komisową.

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie wskazują kryteriów wyboru komisu. Wierzycielowi przysługuje prawo wyboru komisu.

W trybie sprzedaży komisowej można sprzedać ruchomości wymagające zezwolenia. Komisant musi wówczas posiadać zezwolenie na sprzedaż.

Sprzedaż licytacyjna zajętych ruchomości

Jest to najbardziej powszechny sposób sprzedaży ruchomości. Sprzedaży w trybie licytacji publicznej podlegają:

• ruchomości niesprzedane z wolnej ręki
• ruchomości nieużywane niestanowiące przedmiot obrotu handlowego
• ruchomości używane stanowiące i niestanowiące przedmiot obrotu handlowego
• ruchomości nieużywane stanowiące przedmiot obrotu handlowego niesprzedane przedsiębiorcy prowadzącemu obrót takimi ruchomościami
• ruchomości, co do których przepisy prawa dopuszczają sprzedaż komisową, ale wierzyciel nie złożył wniosku o dokonanie sprzedaży w tej formie
• ruchomości, co do których przepisy prawa dopuszczają sprzedaż komisową, ale nie zostały sprzedane w tym trybie
• przedmioty o wartości historycznej i artystycznej niesprzedane za pośrednictwem przedsiębiorstwa zajmującego się ich obrotem albo państwowemu muzeum, bibliotece, archiwum lub ośrodkowi badań i dokumentacji
• przedmioty o wartości historycznej i artystycznej niesprzedane w trybie sprzedaży komisowej.

Sprzedaż licytacyjna nie wymaga wniosku wierzyciela. Komornik z urzędu ustala czy ruchomości kwalifikują się do sprzedaży w trybie licytacji.

Ogólne zasady licytacji publicznej

Zasady i tryb przeprowadzenia licytacji publicznej określają przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie czynności komorników z dnia 9 marca 1968 roku (§ 80- § 105 Rozporządzenia) oraz przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Miejsce licytacji

1. Licytacja odbywa się w miarę możliwości poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują.

2. Komornik nie może wyznaczyć licytacji poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują, jeżeli wierzyciel się temu sprzeciwia.

3. Licytacja przedmiotów, które nie zostały sprzedane przez sklep komisowy, może być wyznaczona w tym sklepie, po uprzednim uzgodnieniu z jego kierownikiem.

Przewiezienie rzeczy na licytację

Jeżeli licytacja ma się odbyć poza miejscem, w którym ruchomości się znajdują, komornik zarządzi przewiezienie ruchomości.

Termin licytacji

Termin licytacji powinien być wyznaczony w możliwie najkrótszym czasie, tak jednak, aby pomiędzy nim a ogłoszeniem o licytacji upłynął co najmniej tydzień. Termin ten może być skrócony, jeżeli zachodzą warunki określone w art. 864 § 2 kpc (ruchomości ulegające łatwo zepsuciu oraz inwentarz żywy w sytuacji, gdy dłużnik odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór).

Obwieszczenie o licytacji

1. Komornik ogłosi o licytacji przez obwieszczenie, w którym wymieni:

• miejsce i czas licytacji,
• ruchomości, które mają być sprzedane, z podaniem ich rodzaju i sumy oszacowania poszczególnych ruchomości,
• miejsce i czas, w których można oglądać ruchomości.

2. Jeżeli na licytację wystawiona została znaczna ilość ruchomości, w ogłoszeniu należy ogólnie podać ich rodzaj i łączną sumę oszacowania, a ponadto wskazać rodzaj i sumę oszacowania przedmiotów bardziej wartościowych.

Wywieszenie obwieszczenia o przetargu, doręczenie obwieszczenia

Ogłoszenie jest dokonane z chwilą doręczenia odpisu obwieszczenia stronom i dozorcy zajętych ruchomości oraz wywieszenia obwieszczenia w budynku sądu rejonowego właściwego dla miejsca sprzedaży. Obwieszczenie powinno pozostać wywieszone do dnia licytacji.

O terminie i miejscu licytacji komornik zawiadamia dłużnika najpóźniej na trzy dni przed dniem licytacji.

Zawiadomienie to doręcza się dłużnikowi przed rozpoczęciem licytacji w przypadku :

• ruchomości ulegających łatwo zepsuciu lub gdy sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby nadmierne koszty lub
• gdy zajęto inwentarz żywy, a dłużnik odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór.

Rozpowszechnienie wiadomości o licytacji

W celu rozpowszechnienia wiadomości o licytacji komornik zarządzi dokonanie ogłoszenia w sposób przyjęty w danej miejscowości.

Ogłoszenie przetargu w prasie

Jeżeli wartość ruchomości, objętych jednym obwieszczeniem o licytacji, została oznaczona na sumę wyższą niż piętnaście tysięcy złotych, komornik może zamieścić także jednorazowe obwieszczenie w dzienniku poczytnym w danej miejscowości albo podać je do publicznej wiadomości za pośrednictwem innych środków informacji masowej.

Wyłączenie z udziału w przetargu

W przetargu nie mogą uczestniczyć:

• dłużnik
• komornik
• małżonkowie dłużnika i komornika
• dzieci komornika
• personel sklepu komisowego, w którym odbywa się licytacja
• oraz osoby obecne na licytacji w charakterze urzędowym.

Termin odbycia się przetargu

Przetarg powinien rozpocząć się w czasie oznaczonym w obwieszczeniu, jednak nie później niż w dwie godziny po tym czasie.

Przebieg licytacji

Przed rozpoczęciem przetargu komornik ogłosi obecnym, że nabywcą licytowanego przedmiotu będzie ten, kto zaoferuje najwyższą cenę. Komornik udzieli również pouczeń o warunkach zapłaty ceny nabycia i podatku od nabycia praw majątkowych oraz o treści art. 872 kpc (zasady uiszczenia ceny nabycia oraz konsekwencje jej nieuiszczenia).

Wystawienie rzeczy podlegających licytacji

Komornik powinien zapewnić obecnym możliwość obejrzenia ruchomości wystawionych na licytację.

Cena wywołania na pierwszej i drugiej licytacji

Przetarg rozpoczyna się od wywołania ceny określonej w art. 867 § 2 kpc. Cena wywołania w pierwszym terminie licytacji publicznej wynosi trzy czwarte wartości szacunkowej. Jeżeli licytacja w pierwszym terminie nie dojdzie do skutku, zajęte ruchomości mogą być sprzedane w drugim terminie licytacyjnym. Cena wywołania w drugim terminie licytacyjnym wynosi połowę wartości szacunkowej. Cena ta jest najniższą ceną, za którą można zbyć ruchomości na licytacji.

Licytanci

Do odbycia przetargu wystarcza stawienie się jednego licytanta.

Zasada ustności przetargu

Przetarg odbywa się ustnie.

Kolejność sprzedaży zajętych ruchomości

Komornik wystawia na sprzedaż kolejno poszczególne ruchomości lub poszczególne grupy obejmujące ruchomości tego samego rodzaju, wymieniając zarazem sumę oszacowania i cenę wywołania. Dłużnik może żądać, aby ruchomości były wystawiane na sprzedaż w kolejności przez niego wskazanej.

Wezwania do postąpień

Wezwanie do postąpień komornik wyraża przez trzykrotne wygłoszenie ostatnio postąpionej ceny z jednoczesnym zapytaniem: "e;kto da więcej”. Brak dalszych postąpień komornik stwierdza przez wypowiedzenie wyrazu: "e;nikt"e;.

Wyższa oferta

Zaoferowana cena przestaje obowiązywać z chwilą, gdy inny uczestnik zaoferuje cenę wyższą.

Niedojście licytacji do skutku

Jeżeli po wywołaniu nikt nie zaoferował przynajmniej ceny wywołania, komornik stwierdza w protokole, że licytacja nie doszła do skutku.

Przerwanie licytacji

Jeżeli suma osiągnięta ze sprzedaży części zajętych ruchomości wystarcza na zaspokojenie egzekwowanych należności i kosztów egzekucyjnych, komornik przerwie licytację i zwolni pozostałe ruchomości spod zajęcia.

ściągnięcie należności od nabywcy

Jeżeli nabywca ruchomości na licytacji publicznej nie uiści w terminie ceny nabycia, komornik przedłoży akta sądowi w celu wydania orzeczenia o ściągnięciu od nabywcy należności wskazanej w art. 872 § 3 kpc.

Wydanie ruchomości; pokwitowanie odbioru

Wydając ruchomość nabywcy komornik odbierze od niego pokwitowanie odbioru, które dołączy do akt.

Zwrot rzeczy dłużnikowi

Jeżeli zajęte ruchomości nie zostały sprzedane, wierzyciel zaś nie przejął ich na własność, komornik zwróci je dłużnikowi. W tym celu komornik wezwie dłużnika, aby zajęte ruchomości odebrał w terminie 14-dniowym pod rygorami przewidzianymi w przepisach o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy.

Przybicie, zaskarżenie przybicia

Komornik udzieli przybicia osobie ofiarującej najwyższą cenę, jeżeli po trzykrotnym wezwaniu do dalszych postąpień nikt więcej nie zaofiarował. Z chwilą przybicia dochodzi do skutku sprzedaż ruchomości na rzecz nabywcy. Od tego czasu należą do niego pożytki ruchomości.

Udzielenie przybicia komornik zaznacza w protokole licytacji, wpisując przy tym imię, nazwisko i miejsce zamieszkania nabywcy.

Wierzyciel lub dłużnik mogą zaskarżyć udzielenie przybicia w razie naruszenia przepisów:

• o publicznym charakterze licytacji
• o najniższej cenie nabycia
• o wyłączeniu od udziału w przetargu.

Skarga powinna być zgłoszona do protokołu licytacji. Nie ma skargi na udzielenie przybicia ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Jeżeli w ciągu dwóch tygodni skarga nie zostanie rozstrzygnięta, nabywca może w ciągu dalszego tygodnia zrzec się nabycia ruchomości i odebrać zapłaconą sumę. Gdy nabywca skorzysta z tego uprawnienia albo gdy sąd odmówi przybicia, licytacja będzie uznana za niedoszłą do skutku. Nabywca po uprawomocnieniu się przybicia i zapłaceniu całej ceny staje się właścicielem nabytych ruchomości. Gdy sąd odmówi przybicia, wypłacona cena nabycia ulega zwrotowi.

Zapłata ceny nabycia

Nabywca obowiązany jest zapłacić cenę nabycia natychmiast po udzieleniu mu przybicia. Gdy jednak cena przewyższa pięćset złotych, obowiązek nabywcy ogranicza się do złożenia natychmiast jednej piątej ceny, nie mniej jednak niż pięćset złotych, przy czym reszta powinna być uiszczona do godziny dwunastej dnia następnego. Nabywca, który w przepisanym terminie nie uiści ceny w całości lub części, traci prawa wynikające z przybicia. Jeżeli nabywca nie uiści w terminie sumy przypadającej do zapłaty natychmiast przy udzieleniu przybicia, komornik wznowi niezwłocznie przetarg tych samych ruchomości, rozpoczynając od ceny wywołania, przy czym opieszały nabywca nie może nadal uczestniczyć w licytacji. W razie niezapłacenia w terminie reszty ceny płatnej dnia następnego po licytacji, będzie wyznaczona ponowna licytacja na warunkach pierwszej. Od nabywcy, który nie dopełnił obowiązku zapłaty ceny lub jej części w terminie przepisanym, komornik ściągnie sumę odpowiadającą jednej dziesiątej części sumy nabycia, na którą będzie zaliczona kwota przez nabywcę wpłacona. Z sumy ściągniętej od nabywcy pokrywa się koszty związane z licytacją. Nadwyżkę należy wpłacić do kasy sądowej na rzecz Skarbu Państwa. O ściągnięciu od nabywcy należności orzeka sąd. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Druga licytacja ruchomości , przejęcie niesprzedanych ruchomości na własność

Jeżeli pierwsza licytacja nie doszła do skutku, wierzyciel może w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika żądać:

• wyznaczenia drugiej licytacji
• lub przejąć na własność ruchomości wystawione na sprzedaż albo niektóre z nich w cenie nie niższej od ceny wywołania. Jeżeli egzekucję prowadzi kilku wierzycieli, pierwszeństwo przejęcia ruchomości na własność przysługuje temu z nich, który ofiarował najwyższą cenę, przy równej zaś cenie - temu, na którego żądanie wcześniej dokonano zajęcia. Oświadczenie o przejęciu będzie uwzględnione tylko wtedy, gdy wierzyciel jednocześnie z wnioskiem złoży całą cenę. Własność ruchomości przechodzi na wierzyciela z chwilą zawiadomienia go o przyznaniu mu przejętej rzeczy. Jeżeli spomiędzy kilku wierzycieli jedni żądają licytacji, a inni przejęcia ruchomości na własność, wyznaczona będzie druga licytacja.

Jeżeli druga licytacja nie doszła do skutku, wierzycielowi w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika również przysługuje prawo przejęcia ruchomości na własność za cenę nie niższą od ceny wywołania.

Zaliczenie wierzytelności na cenę nabycia

Jeżeli nabywca jest jedynym wierzycielem egzekwującym albo jeżeli cena nabycia wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli egzekwujących i kosztów egzekucji, nabywca może zaliczyć swoją egzekwowaną wierzytelność na cenę nabycia.

Umorzenie postępowania co do niesprzedanych ruchomości

Komornik umorzy postępowanie co do niesprzedanych ruchomości:

• po pierwszej licytacji- w razie niezgłoszenia przez wierzyciela w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika wniosku o wyznaczenie drugiej licytacji lub oświadczenia o przejęciu ruchomości na własność
• po drugiej licytacji- w razie niezgłoszenia przez wierzyciela w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika oświadczenia o przejęciu ruchomości na własność

Jeżeli wierzyciel nie skorzystał z prawa przejęcia ruchomości na własność, komornik umorzy postępowanie co do rzeczy nie sprzedanej lub nie przejętej na własność.

14. Odebranie ruchomości przez nabywcę

Jeżeli dłużnik lub dozorca odmawia wydania rzeczy nabywcy, komornik na wniosek nabywcy postąpi jak przy egzekucji roszczeń niepieniężnych. Komornik odbiera rzecz dłużnikowi i wydaje ją nabywcy zgodnie z treścią art. 1041 kpc. Czynność ta wymaga wniosku nabywcy. Wydanie rzeczy następuje w ramach prowadzonego postępowania z ruchomości. Nie wymaga uzyskania tytułu wykonawczego.

15. Skutki nabycia ruchomości

Kto nabywa rzecz na podstawie przepisów art. 844-849 kpc, staje się jej właścicielem bez żadnych obciążeń i powinien ją natychmiast odebrać.

Nabycie ma charakter pierwotny. Dotychczasowy właściciel traci prawo własności.

Nabywca uzyskuje prawo własności bez obciążeń.

Nabywcy nie przysługują roszczenia z tytułu rękojmi za wady.

Przeciwko nabywcy nie można podnosić zarzutów co do ważności nabycia.